1- گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، Mortazavi46@gmail.com ، Mortazavi46@gmail.com 3- دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان
چکیده: (311 مشاهده)
چکیده گزینش روش‌هایی مناسب برای اندازه‌گیری دقیق تراکم در بوته‌زارهای مختلف که از نظر میزان تراکم و الگوی پراکندگی گیاهان متفاوت است، دارای اهمیت زیادی است. گونه گیاهی لالهواژگون در ارتفاعات سردسیر کهکیلویه و بویراحمد، اشترانکوه لرستان، کوههای صمصامی چهار محال بختیاری و گلستان کوه در خوانسار و در منطقه الارقان ماهنشان در استان زنجان در سطح وسیع و قابل توجهی می‌روید. منطقهحفاظتشدهماهنشان در استان زنجان یکیازرویشگاههایطبیعیگونه لالهواژگون در ایران است. این تحقیق در بهار سال 1402 درراستایبرنامهریزیومدیریتمحیطزیست برای حفاظت این گونه کمیاب و در حال انقراض وشرایطمحیطزندهگونه لالهواژگون، از شاخص الگوی پراکندگی برای مطالعه حاضراستفاده شده است.به منظور تعیینالگوی پراکندگی مکانی گونه‌های شاخص گیاهی در منطقهحفاظتشدهماهنشان (الارقان)از روش "قطعه نمونه" با مساحت ثابت استفاده شد که محدودهای با مساحت حدود 10.000 متر برای نمونهگیری انتخاب و نمونهگیری از دو ترانسکت (20 × 50 متر) با کوادراتهای 1×1 در نظر گرفته شد. هر مورد به‌صورت تصادفی و منظم اندازه‌گیری و تراکم با شمارش تمامی نمونهها انجام شد.در این پژوهش پراکندگی گیاه لاله واژگون مطالعه شد و با شاخص های تیلور، ایوائو و موریس محاسبات انجامشد.مقادیر محاسبه شده برای شاخصهای پراکندگی گیاه لاله واژگوندر الگوی پراکندگی با روش تیلور، ایوائو و موریس در سطح آماری پنج درصد اختلاف معنی‌داری را نشان داد. نتایج نشان داد در سطح ارتفاع 2000-1800متر در ارزیابی الگوی پراکندگی، ضرایب روشهای کوادراتی تیلور b، ایوائو β ، نسبت واریانس به میانگین ID، موریسیتا Iδ و k به ترتیب اعداد 27/1، 36/1، 37/1، 17/1، 91/14 و برای ارتفاع 2200-2000متر نیز به ترتیب اعداد 45/1، 48/1، 45/1، 25/1 و 48/21 محاسبه گردید که نشان‌دهنده تجمعی بودن الگوی پراکندگی در هر دو سطح ارتفاعی است. اما مقایسه ضرایب کوادراتی در همه روشها نشان داد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا از تجمعی بودن جمعیتها کاسته شده و الگوی پراکندگی لاله واژگون به تصادفی تمایل پیدا میکند. طبق نتایج حاصل و با توجه به عدم وجود اختلاف معنیدار بین شاخصهای ذکر شده، هر سه شاخص تیلور، ایوائو و موریس می‌تواند برای بررسی تنوع و پراکندگی لاله واژگون مورد استفاده قرار گیرد.
Moradi L, Mortazavi N, Alaei M. Investigating the Distribution Pattern of Fritillaria imperialis in the Mahenshan Region of Zanjan Province. PEC 2025; 12 (25) : 13 URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-984-fa.html
مرادی لطافت، مرتضوی نجم الدین، اعلایی میترا. بررسی الگوی پراکندگی گونه لاله واژگون (Fritillaria imperialis) در حال انقراض در منطقه ماهنشان استان زنجان. حفاظت زیست بوم گیاهان. 1403; 12 (25) :195-205
