دانشگاه زنجان، زنجان، کیلومتر 5 جاده تبریز، دانشگاه زنجان، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی ، vafadar@znu.ac.ir 2- زنجان، کیلومتر 5 جاده تبریز، دانشگاه زنجان، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی
چکیده: (514 مشاهده)
کاربرد گیاهان دارویی بومی به‌صورت سنتی برای مقاصد درمانی پیشینه‌ای طولانی در استان زنجان دارد. مطالعه حاضر به‌منظور دست‌یابی به دانش بومی زنان در مورد گیاهان دارویی منطقه و اثرات درمانی آن‌ها انجام گرفته است.پس از جمع‌آوری، پرس و شناسایی علمی گیاهان منطقه، مطالعه‌ای کیفی-پرسشنامه‌ای به‌همراه مصاحبه با جامعه آماری متشکل از 90 زن در سه بخش شهرستان زنجان در طی سال‌های 1402-1401 انجام گرفت. به‌منظور بررسی و قیاس اهمیت دارویی گونه‌های گیاهی مورد مطالعه، ضریب فراوانی نسبی استناد (RFC) برای تمامی گونه‌ها محاسبه شد.نتایج حاصل از این تحقیق، نشان‌دهنده استفاده از 193 گونه گیاهی متعلق به 47 تیره است. بزرگترین تیره‌های گیاهی شامل کاسنیان (Asteraceae) با 32 گونه، نعنائیان (Lamiaceae) با 21 گونه، چتریان (Apiaceae) با 18 گونه، گل‌سرخیان (Rosaceae) با 15 گونه و باقلائیان (Fabaceae) و کلمیان (Brassicaceae) هر کدام با 12 گونه گیاهی بودند. گونه‌های بولاغ اوتی (Nasturtium officinale R.Br.)، چای کوهی (Stachys lavandulifolia Vahl)، آویشن (Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen.) و پنیرک (Malva sylvestris L.) بیشترین میزان ضریب RFC (1) را دارا بودند.مهم‌ترین اندام‌های مورد استفاده گیاهان دارویی، گل، برگ، بذر، میوه و اندام‌های هوایی بوده و مهم‌ترین موارد دارویی و درمانی ذکر شده از سوی مصاحبه‌شوندگان در این پژوهش عبارتند از: مسکن ناراحتی‌ها و اختلالات گوارشی، مقوی دستگاه هاضمه، کاربردهای ضدعفونی‌کننده و ضدکرم، درمان بیماری‌های کبدی و تقویت‌کننده آن، درمان اختلالات تنفسی، مسکن درد و ضداسپاسم و معالجه ناراحتی‌های پوستی. یافته‌های حاصل از این تحقیق نشان‌دهنده تنوع فراوان گیاهان دارویی بومی در شهرستان زنجان است و لزوم حفاظت از این ذخیره‌گاه ارزشمند زیستی را بیش از پیش آشکار می‌سازد.
Vafadar M, Toghranegar Z. Ethnobotanical Study of some Medicinal plants Based on Indigenous knowledge of women in Zanjan city. PEC 2024; 12 (24) : 14 URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-957-fa.html
وفادار مهناز، طغرانگار زهره. مطالعه اتنوبوتانی برخی گیاهان دارویی مبتنی بر دانش بومی زنان در شهرستان زنجان. حفاظت زیست بوم گیاهان. 1403; 12 (24) :203-247
