چکیده

شناخت ارزش علوفه­ای گیاهان مرتعی در مراحل مختلف رشد، یکی از مهم­ترین عواملی است که برای مدیریت صحیح مراتع لازم است. این پژوهش جهت تعیین و مقایسه ارزش علوفه­ای اندام­های برگ، ساقه و بذر گونۀ Gundelia tournefortii در چهار رویشگاه شمال­شرق استان خوزستان (دهدز، شاهزاده­احمد1، شاهزاده­احمد2 و دره­خرسون) و در سه مرحله فنولوژی (رویشی، گلدهی و بذردهی) انجام شد. نمونه­های خاک در هر رویشگاه از عمق30-0 سانتیمتر در سه تکرار که شامل بافت، درصد آهک، اسیدیته،EC ، ماده­آلی، نیتروژن و فسفر بود، اندازه­گیری شد. اندام­های هوایی گونه گیاهی (برگ، ساقه و بذر) در سه مرحله فنولوژی با سه تکرار برداشت، خشک و آسیاب شده و شاخص­های CP%، DMD%، WSC%، Ash% وADF% با استفاده از روش NIR آنالیز شد. برای تجزیه­و­تحلیل آماری از تجزیه واریانس چند­متغیره و برای مقایسه میانگین­ها از آزمون دانکن استفاده شد. نتایج نشان داد پارامترهای پنجگانۀ ارزش علوفه­ای برگ گونۀ G.tournefortii در در مرحله رشد رویشی بالاتر از دو مرحله گلدهی و بذردهی در رویشگاه­های چهارگانه بود. مقایسۀ میانگین­ها اختلاف معنی­داری را نشان داد(01/0p<). ارزش علوفه­ای اندام ­هوایی گونۀ مذکور در رویشگاه دهدز بیشترین و در رویشگاه دره­خرسون کم­ترین مقدار را دارد. بررسی خصوصیات خاک با تفاوت معنی­داری در سطح 99 درصد نشان داد رویشگاه دره­خرسون با بالاترین درصد آهک (1±667/35)، EC (045/0±15/2) و اسیدیته خاک (05/0±733/8) نامساعدترین شرایط خاک و رویشگاه­ دهدز با بالاترین درصد نیتروژن (05/0±87/1)، ماده­آلی (3/0±6/3) و فسفر (1/0±45) مساعدترین شرایط خاک را داراست. در­واقع تغییرات ارزش علوفه­ای مورد مطالعه در گونه گیاهی G.tournefortii تحت تأثیر تغییرات شرایط عامل رویشگاه است.

کلمات کلیدی: پارامترهای پنجگانۀ ارزش علوفه­ای، مرحله فنولوژی، اندام هوایی، خصوصیات خاک