1- دانشگاه تربت حیدریه دانشگاه تربت حیدریه، دانشگاه تربت حیدریه ، m.azarakhshi@torbath.ac.ir 3- موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور
چکیده: (73 مشاهده)
عوامل متعددی مانند توپوگرافی، شرایط خاک و اقلیم بر کمیت و کیفیت متابولیتهای ثانویه گیاهان تأثیر میگذارند. هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر ارتفاع و جهت بر کمیت و کیفیت اسانس زیره سیاه پارسی رویشگاه سیاه دره واقع درشهرستان رشتخوار استان خراسان رضوی است. به این منظور نقشه طبقات ارتفاعی، جهت و واحدکاری منطقه مورد مطالعه در محیط GIS تهیه شد. نمونه‌برداری در تیرماه 1401 به روش تصادفی سیستماتیک در تیمارهای مشخص شده در سه طبقه ارتفاعی و سه طبقه جهتانجام شد و در هر تیمار 3 نمونه، و در کل 27 نمونه برداشت شد. ترکیبات شیمیایی اسانس با استفاده از دستگاه GC-FID تعیین شد. نتایج نشان داد بیشترین بازده اسانس (4/4) در ارتفاع 1700-1500 متر و جهت جنوبی، و کمترین آن (9/2) نیز مربوط به همین ارتفاع و در جهت شمالی است. 15 ترکیب شیمیایی در اسانس زیره سیاه شناسایی شد که بیشترین و کمترین ترکیب به ترتیب cuminaldehayde(RT) (80/43 %) و sabinen (13/0 %) هستند. نتایج نشان داد که ارتفاع از سطح دریا بر روی کمیت اسانس زیره سیاه پارسی اثر معنیداری در سطح 5% ندارد. اما میانگین بازده اسانس در جهات مختلف تفاوت معنیداری در سطح 1% دارد. همچنین اثر ارتفاع بر روی ترکیبات مختلف اسانس زیره سیاه در سطح 5% اثر معنیدار نیست. اما همبستگی معنیدار در سطح 5% بین بازده اسانس و برخی از ترکیبات شیمیایی با جهات مختلف جغرافیایی وجود دارد. بیشترین بازده اسانس در جهت جنوبی باتوجه‌به نور بیشتر و افزایش زمان تابش مشاهده شد. چنانچه هدف، برداشت بذر زیره سیاه پارسی با درصد بالایی از اسانس در رویشگاه سیاه دره است، پیشنهاد میگردد بذرهای گیاه از دامنههای جنوبی جمعآوری شوند.
Najib S, Azarakhshi M, Farzadmehr J, Abbaszadeh B. The effect of topographic properties on the quantity and quality of essential oil of Bunium persicum Boiss in Siahdarreh habitat of Khoradsn Razavi province. PEC 2025; 12 (25) : 11 URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-979-fa.html
نجیب سمیه، آذرخشی مریم، فرزادمهر جلیل، عباس زاده بهلول. تأثیر ویژگی‌های توپوگرافی بر کمیت و کیفیت اسانس Bunium persicum Boiss در رویشگاه سیاه دره استان خراسان رضوی. حفاظت زیست بوم گیاهان. 1403; 12 (25) :158-173
