[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
فرم های ضروری::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
:: دوره 11، شماره 23 - ( 10-1402 ) ::
جلد 11 شماره 23 صفحات 146-133 برگشت به فهرست نسخه ها
مدل‌سازی رویشگاه بالقوه گیاه آنغوزه (Ferula assa-foetida L.) با استفاده از مدل حداکثر بی‌نظمی در استان اصفهان
بابک بحرینی نژاد* ، زهرا جابرالانصار2 ، فاطمه سفیدکن3
مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان ، b.bahreininejad@areeo.ac.ir
2- مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان
3- خش تحقیقات گیاهان دارو یی و محصوالت فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
چکیده:   (1511 مشاهده)
آنغوزه به‌عنوان یکی از مهمترین گیاهان دارویی و صادراتی ایران، اهمیت زیادی در معیشت جوامع محلی بهرهبردار و صنایع دارویی دارد. بهرهبرداری بی‏رویه از رویشگاه‏های این گیاه و خشکسالی­های اخیر موجب کاهش تراکم بوته‏ و نهایتاً انقراض این گونه در آیندهای نزدیک خواهد شد. این پژوهش به منظور شناسایی رویشگاه‏های بالقوه این گونه در استان اصفهان به کمک مدل‌سازی پراکندگی گونه‌ای انجام شد. بدین منظور بازدیدهای میدانی طی سالهای 1399 تا 1401 به مدت سه سال داده‏های 88 مکان حضور گونه مورد مطالعه جمع‌آوری شد. اطلاعات فیزیوگرافیکی (شیب، ارتفاع، جهت) و پس از انجام آزمون همبستگی پیرسون بر روی  19 متغیر اقلیمی، تعداد 8 متغیر انتخاب و در فرایند مدلسازی مورد استفاده قرار گرفتند. نقشه پراکندگی بالقوه گونه آنغوزه با استفاده از مدل حداکثر بی‌نظمی و سیستم اطلاعات جغرافیایی تولید شد. نتایج حاصل از ارزیابی مدل نمایانگر عملکرد مناسب مدل با مقدار شاخص مساحت زیر منحنی (AUC) برابر با 962/0 بود. تحلیل اهمیت متغیرها با استفاده از آزمون جک‏نایف بیانگر آن است که درصد شیب، محدوده سالانه دما، بارندگی سالانه و میزان بارش سردترین فصل به ترتیب بیشترین تاثیر را در پراکندگی گونه دارا هستند. با توجه به منحنیهای پاسخ به عوامل محیطی، احتمال حضور گیاه آنغوزه در مناطقی با شیب‏ بیشتر از 70 درصد، محدوده سالانه دما از حدود 37 تا 43 درجه سانتیگراد، بارش سالانه و بارش سردترین فصل سال به ترتیب با مقادیر حدود 70 و 40 میلیمتر بیشتر است. بر مبنای نتایج به‌دست‌آمده در مجموع حدود 7 درصد از رویشگاه‏های استان اصفهان بویژه در مناطق نیمه‌بیابانی و استپی برای رویش آنغوزه مطلوب هستند. در مجموع با در نظر گرفتن سه پارامتر شیب، محدوده سالانه دما و بارش سالانه و استفاده از نقشه مطلوبیت رویشگاه به‌دست‌آمده در این مطالعه می توان برای احیای رویشگاه‏های آنغوزه و توسعه کشت آن در استان برنامه‌ریزی نمود.
آنغوزه به عنوان یکی از مهمترین گیاهان دارویی و صادراتی ایران، اهمیت زیادی در معیشت جوامع محلی بهرهبردار و صنایع دارویی دارد. بهرهبرداری بی‏رویه از رویشگاه‏های این گیاه و خشکسالی­های اخیر موجب کاهش تراکم بوته‏ و نهایتاً انقراض این گونه در آیندهای نزدیک خواهد شد. این پژوهش به منظور شناسایی رویشگاه‏های بالقوه این گونه در استان اصفهان به کمک مدل‌سازی پراکنش گونه‌ای انجام شد .بدین منظور طی 3 سال بازدیدهای میدانی داده‏های 88 مکان حضور گونه مورد مطالعه جمع‌آوری شد. در فرایند مدلسازی اطلاعات فیزیوگرافیکی (شیب، ارتفاع، جهت) و 19 متغیر اقلیمی مورد استفاده قرار گرفتند. نقشه پراکنش بالقوه گونه آنغوزه با استفاده از مدل حداکثر بی‌نظمی و سیستم اطلاعات جغرافیایی تولید شد. نتایج حاصل از ارزیابی مدل نمایانگر عملکرد مناسب مدل با مقدار AUC معادل 962/0 بود. تحلیل اهمیت متغیرها با استفاده از آزمون جک‏نایف بیانگر آن است که درصد شیب، دامنه تغییرات سالانه دما، بارندگی سالانه و میزان بارش سردترین فصل به ترتیب بیشترین تاثیر را در پراکنش گونه دارا هستند. با توجه به منحنیهای پاسخ به عوامل محیطی، احتمال حضور گیاه آنغوزه در مناطقی با شیب‏ بیشتر از 70 درصد، دامنه تغییرات سالانه دما از حدود 37 تا 43 درجه سانتیگراد، بارش سالانه و بارش سردترین فصل سال به ترتیب با مقادیر حدود 70 و 40 میلیمتر بیشتر است. بر مبنای نتایج بدست آمده در مجموع حدود 7 درصد از رویشگاه‏های استان اصفهان بویژه در مناطق نیمه‌بیابانی و استپی برای رویش آنغوزه مطلوب می‏باشند که این نتیجه در تصمیمگیری برای احیای رویشگاه‏های آنغوزه و توسعه کشت از اهمیت بسیاری برخوردار می‏باشد.
 
شماره‌ی مقاله: 10
واژه‌های کلیدی: آنغوزه، پراکندگی، رویشگاه، متغیرهای اقلیمی
متن کامل [PDF 1126 kb]   (336 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1401/12/17 | پذیرش: 1402/6/11 | انتشار: 1403/1/1
فهرست منابع
1. اميدبيگي، ر. 1394. توليد و فرآوري گياهان دارويي، انتشارات آستان قدس رضوي، تهران، 438 صفحه.
2. ايرواني، م.، خواجه الدين، س.ج.، بصيري، م. 1380. تعيين عوامل محيطي مهم و موثر بر رويشگاه سه گونه مرتعي در حوضه رودخانه وهرگان، دومين سمينار ملي مرتع و مرتعداري در ايران، 16-18 بهمن، کرج.
3. بذرمنش، آ.، ترکش، م.، بشري، ح.، پورمنافي، س. 1397. اثر تغيير اقليم بر آشيان اکولوژيک اقليمي گونه گياهي Bromus tomentellus Boiss. با استفاده از مدل Maxent در استان اصفهان، مرتع و آبخيزداري، 71(4):857-867.
4. پيرمرادي، م.ر.، مقدم، م.، يزداني، ن. 1394. بررسي تيمارهاي مختلف آبياري در عملکرد شيرابه، ميزان اسانس، خصوصيات مورفولوژيکي و بقاي گياه دارويي-مرتعي آنغوزة تلخ (Ferula assa-foetida L.)، مرتع و آبخيزداري، 68(1): 25-34.
5. تفقدي سبحاني، م. 1397. بررسي آت اکولوژي گياه دارويي آنغوزه (مطالعه موردي استان خراسان جنوبي، شهرستان بشرويه). پايان نامه کارشناسي ارشد، دانشکده منابع طبيعي و محيط زيست، دانشگاه بيرجند. ايران.
6. حسيني بمرود، غ.ر.، مهدوي، س.خ. 1392. بررسي برخي خصوصيات اکولوژيکي گياه دارويي کما آنغوزه (Ferula assa-foetida L.)، مطالعه موردي منطقه سبزوار استان خراسان رضوي، گياه و زيست بوم، 9(1): 31-45.
7. رجبيان، ط.، صبورا، ع.، حسني، ب.، فلاح حسيني، ح. 1386. اثر جيبرليک اسيد و سرمادهي بر جوانه زني بذر آنغوزه (Ferula assa-foetida L.)‏، تحقيقات گياهان دارويي و معطر ايران، 23(3): 391-404.
8. رئيسي، ص.، خوانين زاده، ع.ر.، شيرمردي، م.، وحيدي، م.1400. بررسي شرايط رويشي و برخي عوامل موثر در تغيير تراکم آنغوزه در دو رويشگاه در زرند کرمان (سيريز و ريحانشهر)، مرتع، 15(2): 309-320.
9. سعادت فر، ا.، توسليان، ا.، حسين جعفري، س. 1397. تعيين رويشگاه بالقوه گياه دارويي آنغوزه (Ferula assa-foetida L.) با استفاده از تحليل سلسله مراتبي و سيستم اطلاعات جغرافيايي (مطالعه موردي: منطقه چترود، کرمان)، سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافيايي در منابع طبيعي، 9(4): 139-155.
10. شهسوارزاده, ر.، ترکش,م.، رحمتي، ز.، قاضي مرادي، م. 1394. مدل‌سازي رويشگاه بالقوه گونه گياهي کما (Ferula ovina Boiss.) با استفاده از مدل ژنتيک الگوريتم در فريدون‌شهر استان اصفهان، تحقيقات گياهان دارويي و معطر ايران، 31(6): 977-987.
11. شريفي يزدي، م.، شاهمرادي، ا.ع.، زارع کيا، ص. 1393. بررسي آت بوم‌شناختي گونه Ferula ovina Boiss. در استان كرمان، تحقيقات منابع طبيعي تجديدشونده، 5(2): 57-67.
12. صفائي,م.، ترکش,م.، بصيري، م.، بشري، ح،. 1392. تهيه نقشه رويشگاه پتانسيل گونه Astragalus verus Olivier. با استفاده از روش‌ رگرسيون لجستيک، خشکبوم، 3(1): 42-55.
13. عباسي خالکي، م.، قرباني، ا.، صمدي خانقاه، س.، رحيم دخت، رحمان. 1399. تأثير عوامل فيزيوگرافي بر تراکم، تاج پوشش و توليد گونه دارويي(Ferula orientalis) مطالعه موردي: دره شهداي اروميه، علوم و تکنولوژي محيط زيست، 22(4): 327-340.
14. عبدالپور، س.ا.، محمدي، ح.، شمسي پور، ع.ا. 1399. قابليت اراضي کشت و توسعه گياه دارويي آنغوزه با رويکرد اقليمي مطالعه موردي: استان کهگيلويه و بويراحمد، جغرافياي طبيعي، 13(48): 1-16.
15. فيضي، م.ت.، عليجاني، و.، جابرالانصار، ز.، خداقلي، م.، شيراني، ک. 1396. طرح شناخت مناطق اکولوژيک کشور، تيپهاي پوشش گياهي استان اصفهان، انتشارات موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، تهران، 290 صفحه.
16. فيضي، م.ت.، شيراني، ک. 1396. تهيه نقشه سازند‌هاي پوشش گياهي براساس مطالعات بوم شناسي-گياه شناسي (مطالعه موردي: استان اصفهان)، اکولوژي کاربردي، 6(2): 83-97.
17. قاسمي آريان، ع.ر.، روحاني، ح.، حاجي ميررحيمي، س.د. 1396. بسته کارآفريني توليد آنغوزه در شرايط ديم، انتشارات اسرار علم، تهران، 58 صفحه.
18. کدوري، م.ر.، صفي خاني، ف.ا.، رحماني، غ.ح.، شريفي يزدي، م.، درويشي زيدآبادي، د. 1395. بررسي و معرفي گونه‌هاي دارويي جهت کشت در ديم‌زارهاي کم بازده منطقه کوه پنج بردسير، مهندسي آبياري و آب ايران، 6(4): 153-166.
19. مظفريان، و.ا.، 1386. فلور ايران، شماره 54: تيره چتريان (Umbelliferae)، انتشارات موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، تهران، 600 صفحه.
20. مظفريان، و.ا.، 1388. فرهنگ نامهاي گياهان ايران، فرهنگ معاصر، تهران، 740 صفحه.
21. مومني دمنه، ج.، اسماعيل‌پور، ي.، غلامي، ح.، فراشي، آ. 1400. پيش‌بيني مناطق مناسب رويش گونه آنغوزه (Ferula assa-foetida L.) در شمال‌شرق ايران با استفاده از مدل بيشينه آنتروپي، تحقيقات مرتع و بيابان ايران، 28(3): 578-592.
22. نوروزيان، ا.، معصوميان، م.، ابراهيمي، م.ع.، بخشي خانيکي، غ.ر. 1395. تأثير تيمارهاي شکست خواب بر جوانه‌زني بذر آنغوزه(Ferula assa- foetida)، پژوهشهاي بذر ايران، 3(2): 155-169.
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA


XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Bahreininejad B, Jaberalansar Z, Sefidkon F. Modelling potential habitat of Ferula assa-foiteda L. using maximum entropy model in Isfahan province. PEC 2023; 11 (23) : 10
URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-914-fa.html

بحرینی نژاد بابک، جابرالانصار زهرا، سفیدکن فاطمه. مدل‌سازی رویشگاه بالقوه گیاه آنغوزه (Ferula assa-foetida L.) با استفاده از مدل حداکثر بی‌نظمی در استان اصفهان. حفاظت زیست بوم گیاهان. 1402; 11 (23) :133-146

URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-914-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 11، شماره 23 - ( 10-1402 ) برگشت به فهرست نسخه ها
مجله حفاظت زیست بوم گیاهان Journal of Plant Ecosystem Conservation
Persian site map - English site map - Created in 0.06 seconds with 37 queries by YEKTAWEB 4710