دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان ، azimi.mojgansadat@gmail.com 2- گرگان
چکیده: (190 مشاهده)
یکی از محوریترین اصول مدیریت مرتع تعیین زمان مناسب چرای دام از گونههای گیاهی در مراتع است. این تعیین زمان نه تنها از آسیبرسانی به گیاه جلوگیری می کند بلکه در استفاده بهینه از تولید گیاه نیز موثر میباشد. عوامل متعددی بر روی تاریخ وقوع مراحل فنولوژیکی گیاهان مؤثر است. از میان عواملموثر، رژیم حرارتی بیشترین تأثیر را روی مراحل مختلف نمو گیاهان و به تبع آن زمان بهرهبرداری از گیاه دارد. این تحقیق در مراتع قشلاقی استان گلستان در سالهای 1394 و 1395 انجام شد و از مدل دمایی روز-رشد(GrowthDegree Days) برای بررسی مراحل رشد سه گونه مهم مرتعیArtemisia sieberi، Halocnemum strobilaceum و Poa bulbosa استفاده گردید. بر این اساس تعداد 10 پایه از هر گونه انتخاب و از شروع فصل رویش مراحل مختلفزندگی گیاه بطور مرتب هر 15 روز یکبار بازدید گردید. دادههای جمع آوری شده با استفاده از آمار اقلیمی(دما و بارندگی) تفسیر و برای هر مرحله، حرارت تجمعی لازم یا مجموع درجه روزهای رشد(GDD) محاسبه شد. نتایج نشان داد که در سه ایستگاه انتخابی اینچه برون، مراوه تپه وگنبدکاووس؛ آغاز و پایان مراحل فنولوژیکی گونههای گیاهی مرتع در این سالها متفاوت بود و این مراحل تحتتأثیر شرایط اقلیمی به ویژه دما و بارندگیقرارداشت. طبق نتایج، شروع رشد رویشی گونههای A. sieberi و H. strobilaceium از اواخر هفته سوم تا هفته چهارم ماه اسفند و شروع رشد رویشی گونه P. bulbosa دهه اول ماه دی بود. علت متغیر بودن زمان شروع رشد رویشی، تفاوت میانگین دمای ماهها در سالهای مختلف بود. اما حرارتهای تجمعی مورد نیازِ کلیه مراحل فنولوژی گونهها در سالهای مختلف تقریباً یکسان بود بر این اساس مجموع مراحل رویشی و زایشی(رشد فعال) گونه A. sieberi 274 تا 280 روز، گونه H. strobilaceium 260 تا 273 روز و گونه P. bulbosa 176 تا 193 روز متغیر است. نتایج حاصل از این مطالعه در تنظیم دورههای زمانی چرای دام از گونههای گیاهی در مناطق مختلف و تنظیم تقویم دامداری کاربردی است.
Azimi M, Haghdadai M. Determining suitable time for exploitation/ grazing of rangeland plants using growing degree days (GDD) model. PEC. 2022; 9 (19) :181-196 URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-787-fa.html
عظیمی مژگان سادات، حقدادی مهرناز. تعیین زمان مناسب چرای دام از گیاهان مرتعی با استفاده از مدل دمایی روز – رشد. حفاظت زیست بوم گیاهان. 1400; 9 (19) :196-181