:: دوره 10، شماره 21 - ( پاییز و زمستان 1401 ) ::
جلد 10 شماره 21 صفحات 154-139 برگشت به فهرست نسخه ها
تحلیلی بر پیشران های کلیدی مؤثر بر بازگشت مجدد دام در جنگل با رویکرد آینده پژوهی (مطالعه ای در استان گلستان)
نوید نعیمیان1 ، محمدهادی معیری* ، محمدرضا شهرکی3 ، نوبخت سبحانی4
1- واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری
دانشکده‌ی علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، دانشکده‌ی علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان ، hadimoayeri54@gmail.com
3- اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان، گرگان
4- دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات، تهران
چکیده:   (911 مشاهده)
امروزه خروج دام از جنگل­ های شمال کشور چالش ­ها و مشکلات محیطی و اجتماعی در مدیریت حفاطتی جنگل به وجود آورده است. به طوری­که حضور مجدد دام و دامداران به جنگل­ ها به دلایل مختلف را به دنبال داشته است. تحقیق حاضر به دنبال تحلیل پیشران­ های کلیدی مؤثر بر بازگشت مجدد دام در جنگل ­های استان گلستان انجام شد. جامعه نمونه در این پژوهش را 20 نفر از دامدارانی که مجدداً به جنگل بازگشته ­اند تشکیل داده و به صورت هدفمند انتخاب شدند. پس از جمع­آوری اطلاعات با استفاده از نرم ­افزار میک­مک به تحلیل 27 شاخص مستخرج از روش دلفی پرداخته شد. نتایج حاصل از پراکندگی شاخص­ها در محور تأثیرگذاری و تأثیرپذیری، بیانگر ناپایداری سیستم خروج دام از جنگل­های استان و ساماندهی آن است که بر این اساس پنج متغیر مورد شناسایی قرار گرفت. یافته­های به­دست آمده از ماتریس اثر- وابستگی مستقیم و پراکندگی شاخص­ها نشان داد که عدم اجرای دقیق مفاد طرح در جنگل، عدم پشتیبانی سازمان­های دولتی در محل اسکان، عدم ایجاد فرصت­سازی شغلی جایگزین و تنوع­سازی منابع درآمدی، نبود چراگاه­های طبیعی برای دام و گرانی نهاده ­های مکمل، پرداخت نشدن به موقع حقوق افراد مشمول طرح توسط دولت، شیوه­نامه­ها و دستورالعمل­های متعدد مغایر با طرح، عدم برنامه ریزی صحیح در اسکان دام و دامسراها، به ­عنوان مهم­ترین شاخص­ های تأثیرگذار و استراتژیک در بازگشت مجدد دام به عرصه­ های جنگلی شناخته شدند. با توجه به نتایج، تدوین و تهیه سند تحول 10 ساله در راستای ساماندهی خانوارهای جنگل ­نشین اسکان داده شده، مهم­ترین پیشنهاد با رویکرد آینده ­نگری به موضوع مورد بررسی است.
شماره‌ی مقاله: 11
واژه‌های کلیدی: جنگل، جنگل‌نشین، دام، دامسرا، مدیریت
متن کامل [PDF 881 kb]   (150 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1401/2/18 | پذیرش: 1401/6/8 | انتشار: 1402/2/2
فهرست منابع
1. اميرنژاد، ح. 1390. بررسي ميزان تأثير عوامل اقتصادي- اجتماعي براي تمايل به خروج دام از جنگل¬هاي استان مازندران (مطالعۀ موردي جنگل¬هاي شهرستان ساري)، مجله مرتع، 5(2): 229-239.
2. بخشي، خ.، جوري، م.ح. 1393. بررسي طرح خروج دام از جنگل¬هاي شمال، دومين همايش ملي مهندسي و مديريت کشاورزي، محيط¬زيست و منابع طبيعي پايدار: تهران.
3. بدري¬فر، م.، حقزاد، آ. 1386. بررسي جغرافيايي اثرات اقتصادي- اجتماعي طرح «خروج دام از جنگل» در منطقه کلاردشت (شهرستان چالوس)، فصلنامه جغرافيايي سرزمين، 4(15): 29-46.
4. توحيدي، م.، يزديان، ف.، آذرنوش، م.ر.، اسحاقي، م.، عادل، م.ت.، صادق کوهستاني، ج. 1392. ارزيابي اثرات طرح¬ ساماندهي خروج دام از جنگل بر جنگل¬نشينان (مطالعه موردي: جنگل عباس¬آباد، مجله اکوسيستم¬هاي طبيعي ايران، 3(4): 75-84.
5. حيدرپور توتکله، ز.، شعبانعلي¬فمي، ح.، اسدي، ع.، ملک محمدي، ا. 1388. نقش عضويت در تعاوني¬هاي جنگل-نشينان در بهره¬برداري از منابع جنگلي غرب استان مازندران، فصلنامه تعاون و کشاورزي، 20(210 و 211): 91-115.
6. ده¬ده¬زايي سيلابي، پ.، احمدي¬فرد، ن. 1398. تعيين پيشران-هاي کليدي مؤثر بر توسعۀ گردشگري با رويکرد آينده-پژوهي (مطالعۀ موردي: شهرستان¬هاي استان مازندران)، مجله جغرافيا و پايداري محيط، 9(1): 73-89.
7. رحيميان، م.، فراشي، م.، غلامرضايي، س.، براخاص، ا. 1397. تحليل اثرات طرح خروج دام از جنگل بر مردم محلي: مطالعۀ موردي روستاي سياه¬دره نهاوند، فصلنامه روستا و توسعه، 21(3): 1-24.
8. رضواني، م.، هاشم¬زاده، ف. 1392. بررسي عوامل مؤثر در تخريب جنگل و تأثير خروج دام از حوزه 14 جنگل¬هاي شمال کشور (فومن)، نشريه پژوهش¬هاي علوم و فناوري چوب و جنگل، 20(3): 125-138.
9. زيبايي، م.، تليکاني، ش. 1389. رتبه¬بندي اهداف دامداران جنگل¬نشين شهرستان تنکابن با استفاده از روش¬هاي منطق فازي و رتبه¬بندي ساده، فصلنامه اقتصاد و کشاورزي و توسعه، 18(69): 139-165.
10. سعيدي، ح.ر.، نجفي، ا. 1389. کاربرد فرآيند تحليل شبکه¬اي (ANP) در تعيين اولويت خروج دام از جنگل و ساماندهي جنگل¬نشينان (مطالعه موردي: سري باباکوه، حوضه آبخيز دوگيلان)، مجله جنگل ايران، 2(4): 309-321.
11. شادي¬طلب، ژ. 1381. ابعاد اجتماعي در مديريت جنگل، فصلنامه اقتصاد کشاورزي و توسعه، 37: 193-220.
12. صفايي¬پور، م.، شنبه¬پور مادون، ف. (1399). تحليل ساختاري توسعه شهري کلان¬شهر اهواز با رويکرد آينده¬پژوهي. مجله مطالعات توسعه پايدار شهري و منطقه¬اي، 1(2): 1-17.
13. عابدي سروستاني، ا.، شهرکي، م.ر. 1395. عوامل تعيين¬کنندۀ پذيرش خروج دام از جنگل و ساماندهي جنگل¬نشينان (مورد مطالعه: منطقۀ نکاچوب استان مازندران)، مجله جنگل ايران، 8(1): 91-103.
14. عظيمي،‌ ن.، اميري¬لمر، م. 1387. ارزيابي اثرات اجراي طرح ساماندهي و خروج دام از جنگل بر جنگل¬نشينان در استان گيلان (مطالعه موردي بخش مرکزي شهرستان رضوانشهر، پژوهش¬هاي جغرافيايي، 63: 157-174.
15. فاضلي، م.، محمدي پارسا، م.ج. 1393. ارزيابي تأثيرات اجتماعي اجراي طرح خروج دام از جنگل، مطالعۀ موردي: مهاجران روستاي ينقاق از توابع شهرستان گاليکش در استان گلستان، مجله پژوهش¬هاي روستايي، 5(3): 517-540.
16. فرامرزي، ح. 1393. ارزيابي اقتصادي- اجتماعي طرح¬هاي ساماندهي و خروج دام از جنگل و تجميع خانوارهاي پراکنده جنگل¬نشين، مجله اکوسيستم¬هاي طبيعي ايران، 5(4): 77-93.
17. مرتضوي، س.ا.، نخعي، ن.، نوازي، م.ع. 1386. ارزيابي اقتصادي طرح خروج دام از جنگل و تأثير اجراي طرح در توليدات دام، ششمين کنفرانس اقتصاد کشاورزي ايران : مشهد.
18. ميرک¬زاده، ع.ا.، بهرامي، م.، غياثوندغياثي، ف. 1390. تحليل عوامل مؤثر بر بهره¬برداري پايدار از چوب جنگلي (مطالعه موردي: روستاي دژن شهرستان کامياران)، مجله جنگل و فرآورده¬هاي چوب، 64(1): 91-106.


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 10، شماره 21 - ( پاییز و زمستان 1401 ) برگشت به فهرست نسخه ها