1- دانشگاه محقق اردبیلی استاد گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، پژوهشکده مدیریت آب، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، دانشگاه محقق اردبیلی ، a_ghorbani@uma.ac.ir 3- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی 4-
چکیده: (472 مشاهده)
خاک بستر است و بررسی شاخص‌های سلامتی خاک از ضرورت‌های پایه است. هدف از تحقیق حاضر بررسی، تغییرات پوشش گیاهی (تراکم، تاج پوش، فرم رویشی هر یک از گونه‌ها، لاشبرگ، سنگ و سنگ‌ریزه و خاک لخت)، پارامترهای فیزیکی (شن، سیلت و رس)، شیمیایی (واکنش خاک، هدایت الکتریکی، پتاسیم قابل جذب، فسفر قابل جذب، کربن آلی و نیتروژن کل خاک) و زیستی خاک (تنفس پایه، تنفس تحریک‌شده با بستره، کربن بیوماس میکروبی، بهره متابولیکی و بهره میکروبی) در داخل و خارج قرق، بخشی از مراتع آق داغ شهرستان خلخال در سال1400 می‌باشد. در قرق سردول با توجه به تحقیقات صورت گرفته، شرایط پوشش گیاهی و خاک در استان اردبیل، 6 سایت (3 سایت در داخل و 3 سایت در خارج قرق) به روش تصادفی- سیستماتیکانتخاب و سه ترانسکت 50 متری و در امتداد هر ترانسکت، 10 پلات 1×1 متر مربعی با فواصل پنج متری مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین تجزیه و تحلیل داده‌ها در دو منطقه داخل و خارج قرق با استفاده از آزمون tدو نمونه‌ای مستقل در محیط نرم افزارSPSSVer18انجام شد.براساس نتایج، درصد تاج پوشش گونه‌ها و تراکم گونه‌ای در داخل نسبت به خارج قرق بیش‌تر بود و اختلاف معنی‌داری (05/0>p) داشت. خصوصیات فیزیکی خاک در داخل و خارج از قرق تفاوت معنی‌داری نداشتند، در حالی‌که پارامترهای شیمیایی خاک بجز pH در داخل و خارج قرق اختلاف معنی‌داری (05/0>p) داشتند، به صورتی که حداکثر مقدار کربن آلی و نیتروژن کل به ترتیب (80/2 و 27/0 درصد)، فسفر و پتاسیم قابل جذب (41/23 و 09/614 میلی‌گرم بر کیلوگرم) در داخل قرق و حداکثر هدایت الکتریکی (92/0 دسی زیمنس بر متر) در خارج قرق مشاهده شد. همچنین میان پارامترهای زیستی خاک در داخل و خارج قرق تفاوت معنی‌‌دار (05/0>p) وجود داشت، به گونه‌ای که تنها بهره متابولیکی در خارج قرق نسبت به داخل قرق با مقدار (10/0 میلی‌گرم دی‌اکسید کربن بر گرم کربن میکروبی در ساعت) روند افزایشی داشت در حالی که حداکثر مقدار از تنفس میکروبی پایه و تنفس میکروبی تحریک شده با بستره به ترتیب (80/0 و 12/1 میلی‌گرم کربن دی‌اکسید در گرم خاک در روز) و کربن بیومس میکروبی با مقدار (57/538 میلی‌گرم کربن میکروبی در گرم خاک)، بهره میکروبی (92/1 میلی‌گرم کربن میکروبی در گرم کربن آلی) در داخل قرق بود.بر این اساس پیشنهاد میشودکه قرق، به عنوان یک اقدام مدیریتی مناسب، کارآمد و کم هزینه، جهت بهبود وضعیت پوشش گیاهی، خصوصیات خاک و پایداری اکولوژیکی مراتع آق داغ برای مدیریت مراتع در نظر گرفته شود.
Yousefvand S, Ghorbani A, Rostamnejad V, Moamri M, Sharifi J, Qavidel A et al . Ecological stability based on the changes of biological and chemical soil parameters inside and outside the exclosure of Serdol Khalkhal rangeland. PEC 2025; 13 (26) : 9 URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-996-fa.html
یوسف وند ساناز، قربانی اردوان، رستم نژاد ودود، معمری مهدی، شریفی جابر، قویدل اکبر و همکاران.. پایداری اکولوژیکی بر اساس تغییرات پارامترهای زیستی و شیمیایی خاک در داخل و خارج قرق مراتع سردول خلخال. حفاظت زیست بوم گیاهان. 1404; 13 (26) :119-138
