1- گروه مرتعداری ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران دانشگاه تربیت مدرس، گروه مرتعداری ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران ، mehdi.abedi@modares.ac.ir 3- Department of Organismal Biology, Uppsala University, Norbyvägen 18D SE, 75236 Uppsala, Sweden 4- گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه فردوسی مشهذ
چکیده: (7 مشاهده)
محصولات فرعی جنگلی و مرتعی منبع غنی از مواد مغذی است، که می‌تواند نقش مهمی در رژیم غذایی جوامع محلی داشته باشد. مطالعه حاضر با هدف، بررسی تنوع و دانش سنتی در استفاده از محصولات فرعی جنگلی و مرتعی بخش بسطام باتوجه به اهمیت اجتماعی و اقتصادی و کابردهای دارویی آنها در میان جوامع روستایی منطقه انجام شد. در این تحقیق اطلاعات مربوط طی مصاحبه با مردم محلی با انجام مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته با 44 مصاحبه شونده و مشاهد‌ه‌ی مشارکتی بر اساس بررسی‌های گسترده میدانی در 12 روستای منطقه انجام شد. نتایج مطالعه نشان داد در مجموع 10 گونه گیاهی متعلق به 8 جنس و 3 خانواده در منطقه مورد مطالعه ثبت، که برای اهداف خوراکی و دارویی مورد استفاده قرار میگیرند. در این میان، خانواده Rosaceae با 8 گونه پرمصرف‌ترین خانواده گیاهی با بیشترین تعداد گونه، که در این بین گونه‌هایی نظیر Prunus divaricata Ledeb. و Berberis integerrima Bunge. دارای ارزش اقتصادی بوده و منبع درآمد برای جوامع محلی را تشکیل می‌دادند. یافته‌ها نشان داد حفاظت از طریق اهلی کردن میوه‌های خوراکی وحشی می‌تواند یک راهبرد مدیریتی برای حفاظت از این محصولات باشد، از مجموع گونه‌های شناسایی شده B. integerrima، P. divaricata و Crataegus pseudoheterophylla Pojark بالاترین مقادیر شاخص ارزش استفاده را دارا بودند. به‌‌طور کلی محصولات فرعی جنگلی و مرتعی می‌تواند به‌عنوان یکی از منابع گیاهی وحشی نقش مهمی در بهبود امنیت غذایی، حفظ سلامت و معیشت پایدار جوامع محلی داشته و حفاظت از این گونه‌ها می تواند در مدیریت پایدار این منابع غذایی موثر باشد.
Jalali M, Abedi M, Ghorbani A, Memariani F. Investigating the diversity and traditional knowledge of forest and pasture by-products. PEC 2025; 13 (26) : 7 URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-989-fa.html
جلالی مجید، عابدی مهدی، قربانی عبدالباسط، معماریانی فرشید. بررسی تنوع و دانش سنتی محصولات فرعی جنگلی و مرتعی در شمال شرق استان سمنان (مطالعه موردی: بخش بسطام). حفاظت زیست بوم گیاهان. 1404; 13 (26) :88-103
