سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایلام، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، ایلام، ایران. ، xsoleiani@gmail.com 2- دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات جنگل، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، ایلام، ایران.
چکیده: (65 مشاهده)
پایش آندسته از ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک و همچنین تغییرات عناصر غذایی برگ که در شرایط تنش خشکی با اهمیت هستند، در مدیریت پدیده خشکیدگی درختان بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.)مؤثر میباشد. این تحقیق در سالهای 1400-1398 در ایلام در غرب کشور بین مختصات جغرافیایی o33 و /44 و //26 تا o33 و /46 و //01 عرض شمالی و o46 و /10 و //46 تا o46 و /15 و //25 طول شرقـی جغرافیایی انجام شد به‌منظور بررسی وضعیت افقهای خاک، نیمرخهای خاک حفر شد. سپس پنج درخت سالم و پنج درخت در حال خشکیدن درنظر گرفته شد. نمونه خاک از دو عمق خاکشامل صفر تا 30 و 30 تا 60 سانتیمتریدر شیبهای شمالی و جنوبیاز محل سایهانداز درختان و برای هر درخت، نمونه مرکب برگ برداشت شد. ویژگیهای مورد آزمایش شامل قابلیت هدایت الکتریکی، اسیدیته گل اشباع، کربنات کلسیم، نیتروژن کل، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن، روی، منگنز و مس قابل جذب خاک و نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن، روی، منگنز و مس در برگ درختان بلوط تعیین شد که در این مقاله به ویژگیهای شاخص اشاره میشود. دادههای بهدست آمده با استفاده ازنرمافزارSAS، تجزیه و تحلیل انجام شد. نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد که برخی از تغییرات ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک مورد مطالعه در عمقها و جهتهای مختلف دارای تفاوتهای معنیداری بودند (p<0.05). در مورد بافت خاک، مقایسه میانگینها نشان داد که درصد سیلت در عمق اول و دوم جهت شمالی در محلهای درختان سالم با مقادیر 38 و 39 درصد بیشترین و در عمق اول جهت جنوبی در محلهای درختان خشکیده با 30 درصد کمترین مقدار بود. درصد اشباعو وزن مخصوص ظاهری با تغییر مکان از محل درختان سالم بهطرف محل درختان خشکیده به ترتیب روند کاهشی و افزایشی داشت. همچنین مقادیر آهک که بر غیرقابل استفاده شدن عناصر غذایی اثر دارد، از محل درختان سالم بهطرف محل درختان خشکیده افزایش یافت. بهطوری که در مورد عناصر فسفر، پتاسیم، روی، منگنز و آهن،روندی کاهشی و تنها در مورد مس روند افزایشی مشاهده شد. روند کاهشی در ویژگیهای کربن آلی، پتاسیم و روی قابل جذب خاک و در غلظت عناصر پتاسیم و روی در برگ در محلهایدرختان خشکیده نسبت به محلهایدرختان سالم ، لزوم توجه به حفظ کربنآلی و مدیریت عناصر غذایی پتاسیم و روی را نشان میدهد. تعیین ویژگیهای با اهمیت خاک از نظر توان تحمل درختان به شرایط نامناسب محیطی بهویژه آهک به‌عنوان عامل منفی و عناصر غذایی مانند پتاسیم و روی به‌عنوان عوامل مثبت میتواند در مدیریت بهتر جنگل کمک‌کننده باشد. با توجه به تشدید خشکی درختان در شرایط کاهش نیتروژن، پتاسیم و روی، باید نسبت به حفظ ماده آلی، محلولپاشی عناصر روی و پتاسیم بهویژه در نهالکاریهای جدید اقدام نمود.
Soleimani R, Hosseini A, Matini M. Changes in soil chemical properties and leaf nutrients under dieback phenomenon of Ilam oak trees. PEC 2025; 12 (25) : 9 URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-973-fa.html
سلیمانی رضا، حسینی احمد، متینی زاده محمد. تغییرات ویژگیهای شیمیایی خاک و عناصر غذایی برگ در شرایط پدیده خشکیدگی درختان بلوط ایلام. حفاظت زیست بوم گیاهان. 1403; 12 (25) :119-136
