[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
فرم های ضروری::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
:: دوره 12، شماره 24 - ( 6-1403 ) ::
جلد 12 شماره 24 صفحات 135-114 برگشت به فهرست نسخه ها
توالی زمانی ترکیب، تنوع و غنای گونه‌ای در مراتع آتش‌سوزی‌شده فریزی، استان خراسان رضوی
امیررضا حیرانی ، محمد فرزام* ، کمال الدین ناصری ، مارال بشیرزاده
استاد گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده‌ی منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد ، mjankju@um.ac.ir
چکیده:   (1295 مشاهده)
آتش‌سوزی عاملی شایع، ویرانگر  و فاجعه‌آمیز در بسیاری از اکوسیستم‌های مرتعی است که نقش اکولوژیکی بسیار مهمی دارد و می‌تواند تنوع و ترکیب گونه‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. منطقه کوهستانی فریزی که در شمال غربی رشته کوه‌های بینالود در شمال شرق ایران واقع شده است، دربرگیرنده ویژگی‌های خاص اقلیمی و جغرافیایی بوده و زیستگاهی مناسب برای گونه‌های مختلف گیاهی است. هدف از این پژوهش بررسی تاثیرات آتش‌سوزی بر فلور، شکل زیستی، فرم رویشی، کلاس سنی گیاهان، تنوع و غنای گونه‌‌ای است. برای بررسی وقوع آتش‌سوزی، زمان پس از آخرین آتش‌سوزی در هر سایت با راهنمایی کارشناسان و مردم محلی منطقه فریزی مشخص شد. سایت‌های همگن اکولوژیک از آتش‌سوزی‌های دو سال اخیر (یک سایت با وقوع آتش‌سوزی در دو سال گذشته) و  (دو سایت با وقوع آتش سوزی در 11 و 21 سال گذشته) و یک سایت شاهد (بدون آتش‌سوزی) با شرایط اکولوژیک مشابه انتخاب شد.  سپس،  به منظور ارزیابی پوشش گیاهی طی فصل‌های رویشی بهار و تابستان ۱۴۰۱، درون هر سایت با روش سیستماتیک-تصادفی دو ترانسکت به طول ۵۰ متر به شکل حرف T در طول و عرض دامنه (یک ترانسکت در طول دامنه و یک ترانسکت در عرض دامنه) ایجاد شد و بر روی هر کدام ۶ پلات (کوادرات) یک متر مربعی قرار گرفت.  در هر سایت ۱۲ پلات و در مجموع ۴۸ پلات مستقر شد. ویژگی‌های فلوریستیک و شاخص‌های تنوع و غنای گونه‌ای اندازه‌گیری شدند. در مجموع تعداد ۶۸ گونه گیاهی، متعلق به ۱۹ تیره شناسایی شدند. تروفیت‌ها (۳۶ درصد) و همی‌کریپتوفیت‌ها (۳۰ درصد) شکل‌های زیستی غالب در این منطقه هستند. فراوانی کاموفیت‌ها (۱۵ درصد) و فانروفیت‌ها (۱۲ درصد) در درجه بعدی قرار دارند. نتایج حاصل از آنالیز واریانس یک طرفه نشان‌داد که فاکتور زمان پس از آتش‌سوزی به طور معناداری باعث تغییرات تنوع در بین سایت‌ها شده است تغییرات تنوع با فاکتور زمان همبستگی بالایی دارد. غنای گونه‌ای در سایت 11 سال بیشترین است و غنای گونه‌ای در سایت دو سال از سایت 21 سال کمی بیشتر است اما برای شاخص q1 سایت دو سال و 21 سال به هم نزدیک بوده و بیشترین مقدار تنوع در سایت 11 سال است که نشان می‌دهد تنوع در فواصل زمانی متوسط بیشترین است. آتش‌سوزی در بلندمدت باعث افزایش فورب‌های چندساله، بوته‌ای‌ها و درختچه‌ای‌ها شده است. بنابراین با توجه به میزان بارندگی و پتانسیل اکولوژیک منطقه، آتش‌سوزی به عنوان راهکار اجرایی جهت بهبود پوشش گیاهی توصیه می‌شود.

 
شماره‌ی مقاله: 8
واژه‌های کلیدی: آتش، اعداد هیل، شکل زیستی، غنای گونه‌ای، فرم رویشی
متن کامل [PDF 1465 kb]   (273 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1402/7/8 | پذیرش: 1403/4/20 | انتشار: 1403/7/16
فهرست منابع
1. ارجمندي، ع.، اجتهادي، ح.، معمارياني، ف.، مصداقي، م. ۱۴۰۲. بررسي تنوع گياهي زيراشکوب اجتماعات گياهي در امتداد گراديان ارتفاعي در غرب کوه‌هاي آلاداغ، شمال شرقي ايران. يافته‌هاي نوين در علوم زيستي، ۱۰ (۱): ۶۲-۷۴.
2. اسديان، ق.، ختار، م.، سياه‌منصور، ر.، احمديان، م. 1400. اثرآتش سوزي بر برخي خصوصيات شيميايي و فيزيکي خاک مراتع سولان (استان همدان). طبيعت ايران، (۵) ۶: ۶۷-۷۳.
3. املشي، ا.، مرادي، ا.، عليدوست، م.، 1400. اثر آتش‌سوزي بر خصوصيات کمي پوشش‌هاي گياهي و تعيين گونه‌هاي مقاوم به آتش‌ در مراتع مشجر (مطالعه موردي مرتع کرماک شهرستان رودبار گيلان). تحقيقات حمايت و حفاظت جنگلها و مراتع ايران, 19(2), 251-265.
4. بهلکه، خ.، عابدي، م.، ديانتي تيلکي، ق. ۱۳۹۶. تغييرات اثر رقابتي بوته بالشتکي Onobrychis cornuta در جهت‌هاي مختلف جغرافيايي و تحت تأثير آتش‌سوزي‌ (مطالعه موردي پارک ملي گلستان). مرتع، ۱۱ (۳): ۳۴۲-۳۵۲.
5. بهلکه، خ.، عابدي، م.، ديانتي تيلکي، ق. 1397. اثر آتش‌سوزي بر روابط زيستي گياه بالشتکي اسپرس در علفزارهاي کوهستاني پارک ملي گلستان. تحقيقات مرتع و بيابان ايران، ۲۵ (۱): ۱۴۰-۱۵۱.
6. تمرتاش، ر.، طاطيان، م.، يوسفيان، م. 1395. بررسي اثر آتش بر برخي از عوامل خاکي در يک بوم‌سازگان جلگه‌اي (مطالعه موردي: مراتع قشلاقي بهشهر). نشريه محيط زيست طبيعي، ۶۹ (۱): ۲۱-۳۳.
7. سياه‌منصور، ر.، ارزاني، ح.، جعفري، م.، جوادي، س.، طويلي، ع. 1394. بررسي اثر کوتاه‏ مدت آتش‏ سوزي بر فرم ‏هاي رويشي و کلاس‏ هاي خوش‌خوراکي در مراتع زاغة لرستان. نشريه علمي - پژوهشي مرتع و آبخيزداري, 68(3), 517-531.
8. سياه‌منصور، ر.، کمالي، ن. ۱۴۰۱. تغييرات پارامترهاي پوشش‌گياهي بر اثر آتش‌سوزي (مطالعه موردي: مراتع زيراشکوب سايت ويسيان لرستان). مرتع. ۱۶ (۴) :۸۳۰-۸۴۵.
9. جنگجو، م. ۱۳۸۸. اصلاح و توسعه مرتع، انتشارات جهاد دانشگاهي مشهد.
10. حمزه، ب.، خوشنويس، م.، عشوري، پ.، مظفريان، م.، روانبخش، ه. ۱۳۹۹. اثر آتش‌سوزي بر شاخص ­هاي تنوع گونه­ هاي گياهي، مطالعه موردي: ايستگاه تحقيقاتي سيراچال. يافته‌ هاي نوين در علوم زيستي. ۷ (۱) :۹۲-۱۰۵
11. رضايي، ر.، احمدي، ع.، عبدي، ن.، ترنج زر، ح. ۱۴۰۱. تاثير آتش‌سوزي بر ترکيب، تراکم و تنوع پوشش گياهي و بانک بذر خاک (مطالعه موردي: مراتع کنگاور). مرتع، ۱۶ (۴): ۷۲۹-۷۴۴.
12. رفيعي، ف.، اجتهادي، ح.، جنگجو، م. 1393. بررسي تنوع گياهي در زمان هاي مختلف پس از آتش سوزي در يک مرتع نيمه خشک. مجله پژوهشهاي گياهي (مجله زيست شناسي ايران)(علمي), 27(5), 854-864.
13. گودرزي، م.، عظيمي، م.، زندي اصفهان، الف.، کريمي، ق.، شاهمرادي، الف. 1394. بررسي اثر آتش‌سوزي بر روي پوشش علف گندمي‌ها. تحقيقات مرتع و بيابان ايران، (۳) ۲۲: ۵۵۲-۵۶۲.
14. طلايي تبار، س.، طاطيان، م.، تمرتاش، ر.، طاطيان، م. 1395. اثر کوتاه‌مدت رفتار آتش بر ساختار پوشش گياهي و ويژگي‌هاي فيزيکوشيميايي خاک در مراتع غير مشجر درود فرامان. مجله مرتعداري، (۱)۳: ۱-۱۸. مصداقي، م. ۱۳۹۴. مرتعداري در ايران. انتشارات دانشگاه صنعتي سجاد.
15. مصداقي، م.، عرفانيان، م. ۱۴۰۰. توصيف و تحليل پوشش گياهي. انتشارات دانشگاه فردوسي مشهد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA


XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Heirany A R, Farzam M, Naseri K, Bashirzadeh M. Temporal succession of species composition, diversity and richness in the burnt rangelands of Farizi, Razavi Khorasan province. PEC 2024; 12 (24) : 8
URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-943-fa.html

حیرانی امیررضا، فرزام محمد، ناصری کمال الدین، بشیرزاده مارال. توالی زمانی ترکیب، تنوع و غنای گونه‌ای در مراتع آتش‌سوزی‌شده فریزی، استان خراسان رضوی. حفاظت زیست بوم گیاهان. 1403; 12 (24) :114-135

URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-943-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 12، شماره 24 - ( 6-1403 ) برگشت به فهرست نسخه ها
مجله حفاظت زیست بوم گیاهان Journal of Plant Ecosystem Conservation
Persian site map - English site map - Created in 0.07 seconds with 37 queries by YEKTAWEB 4710