بررسی برخی عوامل اکولوژیکی مؤثر بر پراکنش توده‌های سماق(Rhus Coriaria L.) و مقایسه آن با دو گونه همراه درمنه کوهی(Artemisia aucheri Boiss.) و گون کتیرایی(Astragalus gossypinus Fischer)(مطالعه موردی: مراتع کلات گناباد)

قیصری, یداله; حشمتی, غلامعلی; نیک نهاد قرماخر, حمید

[صفحه اصلی ]

[Archive] [ English ]

بخش‌های اصلی

اطلاعات نشریه

آرشیو مجله و مقالات

بایگانی مقالات زیر چاپ

جستجو در پایگاه

دریافت اطلاعات پایگاه

دوره 10، شماره 20 - ( بهار و تابستان 1401 )

جلد 10 شماره 20 صفحات 252-225

برگشت به فهرست نسخه ها

بررسی برخی عوامل اکولوژیکی مؤثر بر پراکنش توده‌های سماق(Rhus Coriaria L.) و مقایسه آن با دو گونه همراه درمنه کوهی(Artemisia aucheri Boiss.) و گون کتیرایی(Astragalus gossypinus Fischer)(مطالعه موردی: مراتع کلات گناباد)

یداله قیصری^*

، غلامعلی حشمتی²

، حمید نیک نهاد قرماخر²

دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، خراسان رضوی- گناباد- فاز3فرهنگیان-دانش اموز3- پلاک4 ، yadollahgheisari@gmail.com
2- دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان- دانشکده منابع طبیعی-گروه مرتع

چکیده: (1206 مشاهده)

این پژوهش به منظور بررسی ارتباط برخی عوامل اکولوژیکی با تراکم و تاج‌پوشش توده‌های درختچه سماق(.Rhus Coriaria L) و مقایسه آن با دو گونه همراه درمنه کوهی(Artemisia aucheri Boiss) و گون کتیرایی(Astragaluas gossypinus Fischer) در طول محدوده ارتفاعی رویشگاه، در استان خراسان رضوی در ارتفاعات مشرف به دره خانیک واقع درمنطقه براکوه شهرستان گناباد، در سالهای 1399 تا 1400 انجام شده است. بدین منظور، میزان تراکم و تاج‌پوشش سه گونه مذکورتحت تاثیر تعدادی از عناصر خاکی وعوامل اقلیمی‌مورد آزمون رج‌‌بندی قرار گرفت. ابتدا نقشه‌های جغرافیایی حوزه با کمک Arc gis ورژن 10 تهیه گردید. سپس نمونه‌گیری به تعداد 130 پلات درنقاط مختلف ارتفاعی از ابتدا تا انتهای رویشگاه منطبق بر 1600 متر تا 2400 متر از سطح دریا انجام شد و در هر توده‌ سماق، یک ترانسکت 100 متری در جهت عمود بر شیب به صورت تصادفی انداخته شد و در وسط آن یک پلات 20 در 20 متر مربعی و در هر پلات جمعاً از هر سه گونه مورد تحقیق 5پایه انتخاب وتراکم و تاج‌پوشش آنها تعیین گردید. در داخل هر پلات از عمق 0-30، 30-60 و 60-90 سانتی‌متری یک نمونه خاک برداشت و مخلوط نموده و در آزمایشگاه، اجزای بافت خاک، میزان آهک، اسیدیته، هدایت الکتریکی، کربن آلی، ازت، کلسیم، فسفر، سدیم وپتاسیم اندازه‌‌گیری شدند. اطلاعات اقلیمی‌منطقه نیز از ادارات هواشناسی منطقه و مراجعه به سالنامه‌‌های هواشناسی، تهیه گردید. سنجش نرمال‌بودن داده‌‌ها با آزمون کلموگروف-اسمیرنوف(k-s) و بررسی معنی‌داری داده‌‌ها به روش آزمون تجزیه واریانس چند متغیره آنوا و نیز آزمون توزیع نرمال گاوسی، انجام گرفت و رج‌بندی جامعه‌ گیاهی به روش تحلیل مولفه‌های اصلی (PCA) صورت گرفت. نتایج حاصل نشان داد که محور اول و دوم به ترتیب با مقادیر ویژه‌8697/0 و 7861/0 و واریانس 97/86 و 61/78 با ضریب همبستگی 41/98 و04/95 تغییرات پراکنش رویشگاه سماق در سطح یک توده را در ارتباط با توده‌‌‌های دو گونه دیگر و نیز عوامل محیطی منطقه، به میزان 7/70 درصد توجیه می‌کند. درانتها با استفاده از مدل توزیع نرمال گاوسی به روش GAM براساس منحنی‌‌های هم‌ارتفاع، هم‌دما و هم‌باران، محدوده‌ اشتراک بهینه همه فاکتورهای عملکردی سه گونه مورد مطالعه در تطابق با همه فاکتورهای محیطی رویشگاه بدست آمد و تجزیه و تحلیل گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که از بین عوامل موثر در تعیین رویشگاه برای شرایطی که بتوان از این سه گونه گیاه دارویی بالاترین بهره برداری کرد و بهترین توسعه رویشی و زایشی را ایجاد نمود، از عوامل مربوط به بافت خاک مهمترین فاکتور درصد شن و شنریزه بوده و کمترین تاثیر مربوط به رس می باشد. مهمترین عامل اجزای خاک که نقش تغذیه‌ای در گیاه دارد، فسفر بوده و کمترین تاثیر مربوط به کربن می باشد از بین عوامل غیر تغذیه‌ای در خاک، مهمترین عامل شوری بوده و کمترین تاثیر نیز مربوط به اسیدیته می باشد. از میان عوامل موثر اقلیمی، مهمترین عامل، دما بوده و بارندگی در رتبه دوم قرار دارد.

واژه‌های کلیدی: رج‌بندی، گناباد، گاوسی، PCA

متن کامل [PDF 751 kb] (311 دریافت)

نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1400/9/13 | پذیرش: 1401/4/24 | انتشار: 1401/6/31

فهرست منابع

1. ثابتي، ح. 1353. جنگل‌ها، درختان و درختچه‌هاي ايران، سازمان تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي، 886 صفحه.

2. جعفري پاريزي، م.، افشارزاده، س.، عکافي، ح. ر.، عباسي، ش. 1393. بررسي اکولوژيکي جوامع درمنه کوهي(Artemisia aucheri Boiss.) در سه مرتع استان اصفهان، نشريهحفاظت زيست بوم گياهان2 (4): 94-79.

3. زارع چاهوکي، م.، خلاصي اهوازي، ل.، آذرنيوند،ح. 1393. مدل‌سازي پراکنش گونه‌هاي گياهي بر اساس عوامل خاک و توپوگرافي با استفاده از روش رگرسيون لجستيک در مراتع شرق سمنان، نشريه مرتع و آبخيزداري، 67 (1): 59-45.

4. ساغري، م.، شاهرخي، ح.، رستم‌پور، م.، عشقي‌زاده، م. 1395. بررسي عوامل توپوگرافي موثر بر خصوصيات رشد و استقرار درختچه سماق، در مراتع حوزه آبخيز شرق کشور (مطالعه موردي: حوزه آبخيز کاخک در شهرستان گناباد). نشريه حفاظت زيست‌بوم گياهان، 4 (9): 150-133.

5. ساغري، م.، رستم‌پور،م.، روستا، م.، هلال‌بيگي، ي. 1400. تاثير جنگلکاري با دو گونه درختچه‌اي سماق و بادام کوهي بر برخي ويژگيهاي شيميايي خاک(بررسي موردي کاخک گناباد، خراسان رضوي)، فصلنامه علمي ‌پژوهش و توسعه جنگل، 6 (2)" 202-185.

6. سنگوني. ح.، كريمزاده، ح.ر.، وهابي، م.، تركش اصفهاني، م. 1391. تعيين رويشگاه بالقوه گـون سـفيد(Astragalus gossypinus Fischer) در منطقـة غـرب اصفهان با تحليل عاملي آشيان اكولوژيك، کاربرد سنجش از دور و GIS در علوم منابع طبيعي، 3 (2): 14-1.

7. سفيدکن، ف. 1399. حفاظت از ذخاير ژنتيکي گياهان دارويي کشور، طبيعت ايران، دوره5 (5): 127 صغحه. 127.

8. عماد، م.، غيبي، ف.، رسولي، س.م.، خانجانزاده، س.، محمدي جوزاني، س. 1391. گياه دارويي-صنعتي سماق، نشر پونه، 40 صفحه.

9. فتاحي، ب.، آقا‌بيگي امين، س.، ايلدرمي، ع.، ملکي، م.، حسني، ج.، ثابت‌پور، ط. 1388. بررسي برخي عوامل محيطي موثر بر رويشگاه گون سفيد(Astragalus gossypinus Fischer) در مراتع کوهستاني زاگرس (مطالعه موردي: مراتع گله‌بر استان همدان)، 2: 216-203.

10. فرجي، آ.، جنيدي جعفري، ح.، قلي‌نژاد، ب. 1397. بررسي تأثير عوامل بوم‌شناختي بر درصد تاج‌پوشش (Astragalus gossypinus Fischer) در بخشي از مراتع نيمه‌استپي استان کردستان، فصلنامه علمي-پژوهشي تحقيقات مرتع و بيابان ايران، 25: 437-423.

11. قاسمي‌آقباش، ف.، پوررضا، م.، مومني، ا. 1400. بررسي نيازهاي رويشگاهي سماق (L.Rhus coriaria) به منظور احياي آن در ذخيره‌گاه جنگلي سماقلوي شهرستان سازند، نشريه تخريب و احياء اراضي طبيعي، 1 (2): 124-123.

12. کارگر، م.، جعفريان، ز.، قرباني پاشاکلايي، ج. 1389. بررسي برخي خصوصيات خاک تحت تاثير تاج‌پوشش و تراکم بوته‌هاي درمنه کوهي(مطالعه موردي مراتع واوسر کياسر)، نشريه مرتع، 2: 240-249.

13. محمدي آلاگوز، ر.، درويش‌زاده، ر.، عليجانپور، ا.، رازي، م. 1399. ارزيابي تنوع مورفولوژيکي جمعيت‌هاي سماق در ارتباط با متغيرهاي محيطي با استفاده از تحليل همبستگي کانوني، پژوهش و توسعه جنگل، 6 (4): 643-627.

14. مظفريان، و. 1383. درختان و درختچه‌هاي ايران، انتشارات فرهنگ معاصر، 1054 صفحه.

15. مومني، ا.، قاسمي‌آقباش، ف.، پوررضا، م. 1398. مطالبات سايت سماق در ذخيره‌گاه جنگلي سماقلوي شهرستان سازند، پايان‌نامه کارشناسي ارشد، دانشگاه ملاير، 72 صفحه.

ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله

Mendeley

Zotero

RefWorks

Gheisari Y, Heshmati G, Niknahad ghermaker H. Investigation of some ecological factors affecting habitat distribution Sumac (Rhus Coriaria L.) in rangeland ecosystems (Case study: Kalat rangelands of Gonabad).. PEC 2022; 10 (20) :225-252
URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-830-fa.html

قیصری یداله، حشمتی غلامعلی، نیک نهاد قرماخر حمید. بررسی برخی عوامل اکولوژیکی مؤثر بر پراکنش توده‌های سماق(Rhus Coriaria L.) و مقایسه آن با دو گونه همراه درمنه کوهی(Artemisia aucheri Boiss.) و گون کتیرایی(Astragalus gossypinus Fischer)(مطالعه موردی: مراتع کلات گناباد). حفاظت زیست بوم گیاهان. 1401; 10 (20) :225-252

URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-830-fa.html

بازنشر اطلاعات
	این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

دوره 10، شماره 20 - ( بهار و تابستان 1401 )

برگشت به فهرست نسخه ها

Persian site map - English site map - Created in 0.06 seconds with 37 queries by YEKTAWEB 4645