|
ارزیابی و مقایسه ی کارکرد حاصلخیزی خاک در پروژههای شاخص مقابله با بیابان زایی تحت دو نوع رویکرد مدیریتی اکولوژیک محور و اجتماعی- اکولوژیک محور در شهرستان سربیشه
|
| دکتر یاسر قاسمی آریان، دکتر حسین آذرنیوند، دکتر علی کیانی راد، دکتر شهرام بانج شفیعی، دکتر اصغر فرج اللهی* |
| ، asghar32@gmail.com |
|
|
چکیده: (109 مشاهده) |
بررسی اثر متقابل نوع رویکرد مدیریتی و نوع پروژههای شاخص مقابله با بیابانزایی بر کارکرد حاصلخیزی خاک از اهمیت ویژهای در بحث پایش و ارزیابی این پروژهها، برخوردار بوده که هدف تحقیق حاضر را شکل میدهد. برای این منظور، ابتدا محدودهی سه نوع پروژه شاخص مقابله با بیابانزایی شامل بوتهکاری، احداث هلالی‌‌آبگیر و بذرکاری- بذرپاشی در دو نوع رویکرد مدیریتی اکولوژیکمحور (پروژه بیابانزدایی دشت سربیشه) و اجتماعی- اکولوژیکمحور (پروژه بینالمللی ترسیب کربن) در شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی (که در سال 1384 اجرا گردیدهاند)، شناسایی‌شده و ضمن تعیین منطقه معرف در هر یک و حفر پروفیل با سه تکرار به‌صورت تصادفی، نسبت به برداشت نمونهخاک از عمق صفر-15 سانتیمتر اقدام گردید. سپس مقدار نیتروژن، فسفر و پتاسیم نمونه‌‌های خاک، به‌‌عنوان ویژگی‌‌های معرف حاصلخیزی خاک اندازه‌گیری و مبنای مقایسه و ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس اثر متقابل نوع رویکرد مدیریتی و پروژههای شاخص مقابله با بیابانزایی، بر مقدار پتاسیم خاک اختلاف معنیداری را نشان نداد که این مسئله را میتوان ناشی از وفور پتاسیم در خاکهای مناطق خشک عنوان نمود؛ اما در ارتباط با نیتروژن و فسفر، اختلاف معنیداری در سطح پنج درصد مشاهده گردید. به‌طوری‌که بیشترین مقدار این عناصر در مدیریت اجتماعی- اکولوژیکمحور (به ترتیب 19/0 و 005/0 گرم بر کیلوگرم) تحت پروژهی بوتهکاری و کمترین مقدار آن در مدیریت اکولوژیکمحور (به ترتیب 14/0 و 002/0 گرم بر کیلوگرم)، تحت همان پروژه مشاهده گردید. نتایج به‌دست‌آمده نشان میدهد اگرچه بوتهکاری به دلیل تمرکز بیشتر در انتقال، کاشت و آبیاری نهالها و درنهایت افزایش پوشش گیاهی، نسبت به سایر پروژهها، اثر بیشتری بر کارکرد حاصلخیزی خاک دارد، اما وضعیت کارکرد حاصلخیزی خاک این پروژه در رویکرد مدیریتی اکولوژیکمحور حکایت از این واقعیت مهم دارد که نوع مدیریت شامل اجرا، حفاظت و بهرهبرداری صحیح از پروژهها، اثر به‌مراتب مهم‌تری بر کارکرد حاصلخیزی خاک ایفا خواهد نمود. به‌طوری‌که مدیریت اجتماعی- اکولوژیکمحور به دلیل مشارکت فعال جامعه محلی در تمام مراحل برنامهریزی، اجرا، نظارت و بهرهبرداری و درنتیجه حفاظت بهتر عرصههای اصلاحی توانسته است، به موفقیت بیشتری در این زمینه دست یابد. بر این اساس میتوان نتیجهگیری نمود که هرچند احیای ساختار و عملکرد اکوسیستم هدف اصلی تمام فعالیتهای احیایی است اما فرایند پایداری آن به شکل گستردهای به انگیزه گروههای ذینفع و اثربخشی سازوکارهای اقتصادی، اجتماعی و سیاستی مربوط است.
|
|
| واژه‌های کلیدی: پروژه های بیابان زدایی، پروژه ترسیب کربن، خراسان جنوبی، مدیریت منابع طبیعی |
|
|
متن کامل [PDF 912 kb]
(66 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1399/5/20 | پذیرش: 1399/8/25 | انتشار: 1399/12/22
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
