[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
فرم های ضروری::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
:: دوره 13، شماره 26 - ( 6-1404 ) ::
جلد 13 شماره 26 صفحات 197-169 برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی قوم گیاه‌شناسی گیاهان دارویی مراتع شاه کوه سفلی، استان گلستان
زهرا علی نژاد1 ، محمد رحیم فروزه* ، حنانه محمدی1 ، حسن یگانه1
1- گرگان، میدان بسیج، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، میدان بسیج، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ، rfroozeh@gmail.com
چکیده:   (1246 مشاهده)
یکی از شاخه‌های دانش بومی، علم قوم گیاه‌شناسی یا مردم گیاه‌شناسی است که به بررسی نحوه‌ی استفاده‌ی یک قوم از گیاهان موجود در منطقه می‌پردازد. با توجه به اینکه این دانش بیشتر در نزد افراد کهنسال بوده و نیز انتقال آن سینه به سینه و به‌صورت شفاهی صورت گرفته، با فوت افراد در زیر خاک مدفون می‌شود. در این پژوهش به بررسی قوم گیاه‌شناسی گیاهان دارویی منطقه‌ی شاه کوه سفلی پرداخته شد. در فصل‌های بهار و تابستان سال 1402 و 1403 پس از پیمایش‌های میدانی، جهت جمع‌آوری داده‌های قوم گیاه‌شناسی (کاربرد دارویی و خوراکی گیاهان) از 50 نفر افراد محلی به شیوه‌های ساختار‌یافته، نیمه ساختار‌یافته، باز و مشاهده مشارکتی مصاحبه صورت گرفت. طبق نتایج، 59 گونه گیاهی متعلق به 28 تیره شناسایی شد که خانواده‌های Asteraceae با 12 گونه جزو مهم‌ترین تیره‌ی گیاهی مورد استفاده بوده است. طبق یافته‌ها، برگ و سپس گل و ساقه بیشترین سهم و میوه کمترین سهم از اندام مورداستفاده در درمان را به خود اختصاص داده‌اند. بیشترین کاربرد دارویی گیاهان در درمان مشکلات گوارشی (18 گونه)، سرما خوردگی، سرفه و تب (15 گونه) و نیز دیابت (13 گونه) بیان شده است و بومیان جهت تهیه‌ی غذا به شکل سبزی‌پلو (16 گونه) و سپس انواع آش (13 گونه) تمایل بیشتری نشان دادند. به دلیل اهمیت موضوع دانش بومی، این مطالعات در وسعت کم اما بسیار عمقی صورت می‌گیرد. بومیان روستای شاه‌کوه سفلی دارای دانش غنی در خصوص استفاده‌ی سنتی از گیاهان دارویی منطقه می‌باشند. انجام مطالعه‌ی قوم گیاه‌شناسی در این منطقه و سایر مناطق مشابه، نه تنها سبب حفظ و انتقال آن به نسل جوان خواهد شد بلکه می‌تواند زمینه ساز شناخت صحیح از گیاهان دارویی مراتع در راستای بهره برداری پایدار باشد.
 
شماره‌ی مقاله: 12
واژه‌های کلیدی: جوامع محلی، دانش بومی، گیاهان دارویی، مردم گیاه‌شناسی، مشاهده مشارکتی
متن کامل [PDF 2187 kb]   (621 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1403/8/25 | پذیرش: 1403/12/1 | انتشار: 1404/6/25
فهرست منابع
1. آروین، پ.، فیروزه، ر. 1400. اتنوبوتانی گیاهان دارویی منطقه راز و جرگلان در استان خراسان شمالی، گیاهان دارویی و معطر ایران، 37(6): 873-907.
2. آل ابراهیم، ع.ر.، نبی‌پور، ا. 1397. اتنوفارماکولوژی گیاهان دارویی منطقه کنگان-عسلویه، دوماهنامه طبّ جنوب، 21(5): 409-425.
3. ابطحي، ف.س. ١٣٩٧. مطالعه اتنوبوتاني برخي گياهان دارويي شهرستان شازند، استان مركزي، فصلنامه گياهان دارويي، 18(70): ١٩٧-211.
4. امراللهی جلال‌آبادی، ا.ر.، فروزه، م.ر.، بارانی، ح.، یگانه، ح. 1399. مطالعه دانش بومی گیاهان مورد استفاده بهره‌برداران در مراتع گوغر بافت استان کرمان، دو فصلنامه علمی دانش‌هاي بومی ایران، 6(14): 369-424.
5. اربابی، م.، رئیسی، ع.ا.، ولی زاده، م. 1402. بررسی اتنوبوتانی گیاهان دارویی ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان، مجله طب سنتی اسلام و ایران، 14(1): 29-38.
6. اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان. 1399. مطالعات تفصیلی-اجرایی حوزه آبخیز شاه‌کوه پایین، جلد اول: فیزیوگرافی.
7. اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان. 1399. مطالعات تفصیلی-اجرایی حوزه آبخیز شاه‌کوه پایین، پوشش گیاهی.
8. بارانی، ح.، بهمنش، ب.، شهرکی، م.ح. 1391. دانش بومی گیاه شناسی گیاهان دارویی منطقه چهار‌باغ از مراتع استان گلستان، نشریه دانش‌های بومی ایران، 2: 61-86.
9. بازگیر، ا.، پور‌هاشمی، م. ۱۴۰۰. گیاه مردم نگاری گیاهان خودروی منطقه بسطام از شهرستان سلسله، استان لرستان، دو فصلنامه علمی دانش‌های بومی ایران، ۸ (۱۵): 85-158.
10. بی‌باک، ح.، مقبلی هنزائی، ف. 1395. جمع‌آوري، شناسايي و استفاده سنتي و بومي گياهان دارويي در شهرستان جيرفت، فصلنامه گیاهان دارویی، 16(4)(64): 116-140.
11. حائری نسب، م.، عباسی، ش. 1398. اتنوبوتانی گیاهان دارویی و معرفی برخی گونه‌های سمی شهرستان اردستان (استان اصفهان)، فصلنامه گیاهان دارویی، 18(2)(70): 122-143.
12. حسینی، س.، حشمتی، غ.ع.، فروزه، م.ر.، کرمی، پ. 1400. دانش بومی گیاهان دارویی کوهستان و دهستان آبیدر سنندج، فصلنامه علمی دانش‌های بومی ایران، 8(16): 343-395.
13. حسینی، س.ح.، بی‌باک، ح.، رمضانی قراء، ع.ا. 1399. بررسی اتنوبوتانی گیاهان دارویی منطقه جنوب کرمان، فصلنامه اكوفيتوشيمي گياهان دارويي، 29(8)(1): 30-63.
14. حسینی، م.، فروزه، م.ر.، بارانی، ح. 1398. شناسایی و بررسی اتنوبوتانی منتخبی از گیاهان دارویی شهرستان نیشابور (مطالعه موردی: مراتع زبرخان)، فصلنامه گیاهان دارویی، 18(2)(70): 212-231.
15. خدایاری، ح.، امانی، ش.، امیری، ح. 1393. اتنوبوتانی گیاهان دارویی شمال شرق استان خوزستان، اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی، 2(4)(8): 12-26.
16. دلفان، ا.، خدایاري، ح.، عزیزي، خ. 1398. اتنوبوتانی گیاهان دارویی بومی در مناطق زاغه و بیرانشهر، استان لرستان، ایران، فصلنامه اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی، 4: 64-82.
17. دهداری، س.، فرجی، م.، چراغیان، ع.، قربانی، م. 1396. بررسی دانش بومی زنان روستایی در تولید و مدیریت محصولات دامی- روستای امامزاده صالح کوتاه، مجله مرتع، ۱۱(۳): 320-306.
18. ديف رخش، س.م. 1391. بررسي دانش بومي (اتنوبوتاني و اتنواكولوژي) مهمترين گونه‌هاي غير علوفه‌اي (خوراكي، دارويي و صنعتي) منطقه دلي كما (استان كهگيلويه و بوير احمد). پايان‌نامه كارشناسي ارشد رشته مرتعداري، دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان. ایران.
19. سعادت‌پور، م.، بارانی، ح.، عابدی سروستانی، ا.، فروزه، م.ر. 1396. بررسي اتنوبوتاني گياهان دارویی سجاسرود (استان زنجان)، مجله دارو‌های گیاهی، 3: 185-193.
20. سعیدی گراغانی، ح.ر.، ارزانی، ح.، قربانی، م.، جهانبخش گروهی، ن. 1395. تحلیل ساختار اجتماعی و دانش بومی ایل محمدي سلیمانی شهرستان جیرفت، مجله مرتع، 10(1): 109-123.
21. سمیعی، م.، فروزه، م.ر. 1401. شناسایی دانش بومی بهره‌برداری از محصولات فرعی جنگل‌نشینان شهرستان رامیان، دانش‌های بومی ایران، 9 (18): 105-171.
22. شجاع‌پور، د. 1401. بررسی انتقال و تغییرات دانش بومی گیاهان دارویی در بین بهره‌برداران سنتی ایران (مطالعه موردی: عشایر ایل قشقایی). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان.
23. شریفی‌فر، ف.، محرم‌خانی، م.ر.، معطر، ف.، باباخانلو، پ.، خدامی، م. 1392. مطالعه اتنوبوتانی برخی از گیاهان دارویی ناحیه کوه جوپار استان کرمان، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 21(1): 37-51.
24. طباطبایی ،س.م.، عواطفی، ه.م.، جلالی،س. غ.ع.، امین، غ.ر. ۱۳۹۸. دانش سنتی استفاده از گیاهان دارویی بومی (دهستان چوپانان در شمال شهرستان نایین)، مجله طب سنتي اسلام وايران، ۱۰(۲) :۱۵۷-۱۸۴.
25. طغرانگار، ز.، وفادار، م.، قرباني نهوجي، م .1399. مطالعه اتنوفارماکولوژي گياهان دارويي موثر در درمان بيماري‌هاي گوارشي شهرستان ماهنشان، فصلنامه گياهان دارويي، 19: 266-290.
26. طغرانگار، ز.، وفادار، م. 1403. مطالعه اتنوبوتاني برخي گياهان دارويي مبتني بر دانش بومي زنان در شهرستان زنجان، مجله حفاظت زیست بوم گیاهان، 12(24): 203-247.
27. علی‌خواه اصلی، م.، معمری، م.، ناصری، د.، مفتاحی، ش. 1400. مکان‌یابی توسعه گیاه دارویی کاکوتی (Ziziphora tenuior) با استفاده از روش ANP Fuzzy در حوزه آبخیز سبلان استان اردبیل، مجله مرتع، 15(1): 156-167.
28. علی‌میرزایی، ف.، بهمنش، ب.، محمدی استادکلایه، ا.، شهرکی، م.ر. 1396. دانش بومی گیاهان دارویی از دیدگاه بهره‌برداران عشایری در مرتع چهل‌کمان استان خراسان رضوی، دو فصلنامه دانش‌هاي بومي ايران، 4(7): 158-201.
29. فروزه، م،ر. 1393. بررسی اتنوبوتانی و پیش‌بینی زیستگاه مطلوب برخی از گونه‌هاي مهم مرتعی (مطالعه‌ي موردي: مرتع دیلگان، استان کهگیلویه و بویراحمد). رساله دکتری. دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبیعی گرگان، گرگان.
30. فرهادی، م. 1386. واره، در‌آمدی بر مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی تعاون. شرکت سهامی انتشار. چاپ دوم. ص 545.
31. قدیمی جوبنی، م.، قوام، م. 1400. گیاه مردم‌نگاری گیاهان دارویی و خوراکی روستای جوبن استان گیلان با استفاده از الگو‌های آماری و توصیفی، نشریه علمی تحقيقات گياهان دارویی و معطر ایران، 27(1): 127-144.
32. قلی‌پور، ع. قربانی نهوجی، م.، رسولی، ن.، حبیبی، م. 1393. مطالعه اتنوبوتانیکی گیاهان دارویی دهستان زارم رود نکا (استان مازندران)، گیاهان دارویی، 13(52): 101-121.
33. کیاسی، ی.، فروزه، م.ر. 1398. بررسی اتنوبوتانی گیاهان دارویی شهرستان آباده (مطالعه موردی: مرتع آلمالیچه)، مجله طب سنتی اسلام و ایران، 18(1): 71-87.
34. گنجعلی، ع.ر.، خاک ‌سفیدی، ع. 1394. شناسایی برخی گونه‌های گیاهان داروئی شهرستان زابل (استان سیستان و بلوچستان) و کاربرد آن‌ها در طب سنتی، مجله طبّ سنتی اسلام و ایران، 6(1): 89-96.
35. مالکی خضرلو، س.، انصاری اردلی، س.، مالکی خضرلو، م. 1395. مطالعه اتنو‌بوتانی و مصارف سنتی برخی گیاهان دارویی شهرستان عجبشیر، مجله طبّ سنتی اسلام و ایران، 4(7): 499-506.
36. معمری، م.، عباسی خالکی، م.، دادجو، ف. 1399. اتنوبوتانی (گیاه مردم نگاری) گیاهان حوزه آبخیز درویش چای سرعین با رویکرد دارویی و غذایی، نشریه علمی مرتع، 14(4): 698-714.
37. موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع. (1367-1400) فلور ايران. وزارت جهاد كشاورزي.
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA


XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Alinejad Z, Forouzeh M R, Mohammadi H, Yeganeh H. The ethnobotanical study of medicinal plants in the Shah-Kuh Sofla Rangelands, Golestan Province. PEC 2025; 13 (26) : 12
URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-1002-fa.html

علی نژاد زهرا، فروزه محمد رحیم، محمدی حنانه، یگانه حسن. بررسی قوم گیاه‌شناسی گیاهان دارویی مراتع شاه کوه سفلی، استان گلستان. حفاظت زیست بوم گیاهان. 1404; 13 (26) :169-197

URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-1002-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 13، شماره 26 - ( 6-1404 ) برگشت به فهرست نسخه ها
مجله حفاظت زیست بوم گیاهان Journal of Plant Ecosystem Conservation
Persian site map - English site map - Created in 0.07 seconds with 37 queries by YEKTAWEB 4732