RT - Journal Article T1 - Effect of tree decline and slope aspect on the leaf morphological traits of Persian oak trees JF - gnbd-pec YR - 2022 JO - gnbd-pec VO - 10 IS - 20 UR - http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-828-fa.html SP - 149 EP - 161 K1 - Tree leaf K1 - Diversity K1 - Oak forests K1 - Aspect K1 - Morphological traits AB - این پژوهش با هدف بررسی اثرات زوال درختی و جهت جغرافیایی بر صفات ریختی برگ و تعیین صفات مورفولوژیکی شاخص که نشانگر تنوع برگ درختان بلوط ایرانی در ارتباط با شرایط رویشگاهی و تنش های محیطی هستند، در جنگل­های مله سیاه ایلام انجام شد. دو رویشگاه جنگلی در دامنه­های شمالی و جنوبی کوه مله سیاه و در محدوده ارتفاعییکسان انتخاب شد. در هر رویشگاه 20 درخت بلوط دانه­زاد به­صورت تصادفی انتخاب گردید. این درختان در چهار کلاسه زوال درختی قرار گرفتند و در هر کلاسه زوال درختی پنج درخت قرار داشت. از هر درخت 20 برگ از چهار سمت اصلی تاج درخت، از ارتفاع میانی تاج و از شاخه ­های انتهایی به صورت نمونه مرکب در مرداد ماه جدا شد. نمونه­ها برای اندازه ­گیری صفات ریختی برگ شامل طول برگ، پهنای برگ، طول دمبرگ، شکل برگ، تعداد دندانه سمت راست برگ و تعداد رگبرگ اصلی به آزمایشگاه منتقل شد. نتایج نشان داد که طول برگ تحت تاثیر زوال درختی و سایر صفات ریختی مورد مطالعه تحت تاثیر زوال درختی و جهت جغرافیایی تغییرات معنی­ دار داشتند. بر این اساس طول برگ در درختان سالم کمتر از سایر کلاسه­های زوال درختی بود. مقادیر صفات پهنای برگ و تعداد دندانه سمت راست برگ در رویشگاه شمالی بیشتر بودند و مقادیر طول دمبرگ، شکل برگ و تعداد رگبرگ اصلی در رویشگاه جنوبی بیشتر بودند و نحوه تغییرات مقادیر این صفات در بین کلاسه های زوال درختی در هر دو جهت جغرافیایی فرق داشت. بررسی شکل ­پذیری نشان داد که صفت‌ طول دمبرگ بیشترین شکل پذیریدارد و بیشتر تحت­ تأثیر محیط است. بنابراین مشخص شد که صفات ظاهری برگ درختان بلوط ایرانی تحت­ تأثیر معنی ­دار شرایط محیطی رویشگاه و زوال درختی قرار دارد و صفت طول دمبرگ شاخص تنوع برگ درختان بلوط ایرانی در سطح رویشگاه است، اگرچه در سطح کلاسه ­های درختی تمام صفات مورد مطالعه دخیل بودند. LA eng UL http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-828-fa.html M3 ER -