:: دوره 9، شماره 18 - ( بهار و تابستان 1400 ) ::
جلد 9 شماره 18 صفحات 18-1 برگشت به فهرست نسخه ها
اثرات اقتصادی گیاه مهاجم کنگر (Gundelia tournefortii L.) بر معیشت پایدار جوامع محلی (مطالعه موردی: مراتع شهرستان دماوند در استان تهران)
میثم علی زاده* ، شفق رستگار
دانشکده ی منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ، alizadeh.frw@gmail.com
چکیده:   (2918 مشاهده)
گیاهان (دارویی، صنعتی و خوراکی) یکی از منابع بسیار ارزشمند در گستره وسیع منابع­طبیعی ایران هستند که در صورت بهره­برداری صحیح می­توانند نقش مهمی در اشتغال­زایی جوامع محلی داشته باشند. به­منظور برآورد ارزش اقتصادی گیاه مهاجم کنگر، میزان وابستگی افراد بومی و سهم آن در درآمد خانوار روستایی و میزان اشتغال مستقیم و غیرمستقیم حاصل از آن در مقایسه با ارزش کارکرد علوفه­ای آن در تعدادی از سامان­های عرفی شهرستان دماوند، انجام شد. نمونه­برداری از پوشش­گیاهی به روش سیستماتیک- تصادفی در مناطق معرف تیپ­های گیاهی انجام و میزان پوشش­سطح، تراکم گیاه کنگر، تولید علوفه مرتع و ظرفیت­چرا در واحد سطح اندازه­گیری گردید. نتایج نشان­داد کل درآمد ناخالص حاصل از تولید علوفه مراتع یا فرآیند دامداری در منطقه مورد مطالعه در سال برابر با 66066000 هزار ریال، هزینه آن برابر با 19387260 هزار ریال، سود خالص برابر با 46678740 هزار ریال و رانت اقتصادی برابر با 3842 هزار ریال بوده است. همچنین، کل درآمد ناخالص حاصل از بهره­برداری کنگر در منطقه مورد مطالعه در سال برابر با 202500000 هزار ریال، هزینه آن برابر با 89610000 هزار ریال، درآمد خالص برابر با 112890000 هزار ریال و رانت اقتصادی برابر با 9291 هزار ریال بوده است. با احتساب شمار تعداد خانوار و افراد وابسته به دامداران منطقه، میزان اشتغال مستقیم و غیرمستقیم فرآیند مرتعداری در طول یک سال به ترتیب 86 و 257 شغل (هر 349 هکتار یک شغل مستقیم و هر 117 هکتار یک شغل غیرمستقیم) و تعداد اشتغال بهره­برداران محصول کنگر به ترتیب 72 و 216 شغل (هر 417 هکتار یک شغل مستقیم و هر 139 هکتار یک شغل غیرمستقیم)، محاسبه شد. با­توجه به میزان درآمد پیش­بینی­شده از دو کارکرد بهره­برداری از گیاه کنگر و تولید علوفه و اهمیت اقتصادی آن بر معیشت جوامع محلی، مدیریت گیاهان مهاجم در اکوسیستم­های مرتعی باید به گونه­ای باشد تا ضمن حفظ سلامت و یکپارچگی اکوسیستم­ها موجب شفافیت و تسهیل فرآیندهای تصمیم­گیری در زمینه بهره­برداری چندمنظوره مراتع شود.
واژه‌های کلیدی: ارزش اقتصادی، تولید علوفه، جوامع محلی، کنگر، گیاه مهاجم، معیشت
متن کامل [PDF 1003 kb]   (568 دریافت)    
نوع مطالعه: كاربردي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1399/6/25 | پذیرش: 1399/9/15 | انتشار: 1400/7/6
فهرست منابع
1. باده¬يان، ض.، منصوري، م. 1398. مقايسه ارزش اقتصادي کارکرد بازاري و غير¬بازاري برخي از ارقام صنوبر، مجله صنايع چوب و كاغذ ايران، سال 10، شماره 1، 222-217.
2. تبد، م، ع.، جليليان، ن.، معروفي، ح. 1395. بررسي فلور، شکل زيستي و پراکنش جغرافيايي گياهان منطقه زريوار، مريوان، کردستان، مجله تاکسونومي و بيوسيستماتيک، سال 8، شماره 29، 169-102.
3. جعفر¬زاده، ع.ا.، مهدوي، ع.، فلاح¬شمسي، س.ر.، يوسف پور، ر. 1398. ارزش¬گذاري اقتصادي برخي از خدمات اکوسيستم مراتع زاگرسي در استان ايلام، مجله علمي پژوهشي مرتع، سال 13، شماره 3، 449-436.
4. حشمت¬الواعظين، س.م.، قنبري، س.، طويلي، ع. 1389. ارزيابي درآمد حاصل از توليد علوفه و محصول فرعي سريش (Eremurus olgae) در مراتع منطقه خزنگاه شهرستان ماکو، نشريه مرتع و آبخيزداري (منابع طبيعي ايران)، دوره 63، شماره 2، 195-183.
5. خلاصي¬اهوازي، ل.، حشمتي، غ.ع.، زوفن، پ.، اکبرلو، م. 1395. تأثير عامل رويشگاه بر ارزش علوفه¬اي گونه گياهي Gundelia tournefortii L طي مراحل مختلف فنولوژي، در شمال شرق استان خوزستان، نشريه حفاظت زيست بوم گياهان، دوره 4، شماره 8، 48-31.
6. ذاکري، ع.، طويلي، ع.، طلوعي، س. 1393. برآورد ارزش اقتصادي شيرين بيان (Glycyrrhiza glabra) در مقايسه با درآمد حاصل از علوفه مراتع منطقه تازه قلعه، مجله تحقيقات منابع طبيعي تجديدشونده، سال 5 شماره 2، 26-15.
7. سعيديان، ش. 1395. بررسي سينتيک آنزيمي پراکسيداز در ريشه گياه کنگر، مجله علمي پژوهشي زيست شناسي جانوري تجربي، سال 5، شماره 2، پياپي 18، 11-1.
8. سندگل، ع.ع.، مقدم، م.ر. 1383. اثر سيستم¬ها و شدت¬هاي چرا بر توليد جاري و مصرف علوفه در چراگاه Bromus tomentellus، مجله پژوهش و سازندگي منابع¬طبيعي، دوره 17، شماره 3، پياپي 64، 35-30.
9. فتحعليوند، آ.، حسيني سرقين، س.، جامعي، ر. 1392. مطالعه بيو¬شيميايي برخي جوامع گياهي در آذربايجان غربي، مجله فيزيولوژي گياهي، سال 3، شماره 2، 686-683.
10. فخيمي ابرقويي، ا. 1386. اثر سطوح مختلف چرايي بر لاشبرگ و پوشش¬تاجي گياهان در مراتع استپي ندوشن يزد، پايان نامه کارشناسي ارشد مرتعداري، دانشگاه تربيت مدرس، 44.
11. مشيري، ر.، مولايي، ن. 1379. اقتصاد مهاجرين ايران، انتشارات گام، 231 صفحه.
12. مقدم، م.ر. 1384. مرتع و مرتعداري، انتشارات دانشگاه تهران، 470 صفحه.
13. نقي¬پور برج، ع.ا.، حيدريان¬آقاخاني، م.، توکلي، ح. 1389. بررسي فلور، شکل¬هاي زيستي و پراکنش جغرافيايي گياهان منطقه سيساب در خراسان¬شمالي، مجله علوم و فنون منابع¬طبيعي، سال 5، شماره 4، 123-113.

XML   English Abstract   Print

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 9، شماره 18 - ( بهار و تابستان 1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها