[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
فرم های ضروری::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
:: دوره 9، شماره 18 - ( بهار و تابستان 1400 ) ::
جلد 9 شماره 18 صفحات 191-173 برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی و اولویت‌بندی عوامل موثر در تخریب مراتع قشلاقی با استفاده از مدل مفهومی DPSIR (مطالعه موردی شهرستان شاهرود – استان سمنان)
جمشید ملک محمدی1 ، مژگان سادات عظیمی* ، حسین بارانی1 ، حسن یگانه1
1- گرگان
گروه مدیریت مرتع، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان ، mojgansadatazimi@gmail.com
چکیده:   (1999 مشاهده)
امروزه یکی از مهمترین موضوعات در نظام مدیریت مراتع ایران، عدم وجود تصویری واضح و شفاف از مهمترین مشکلات موجود در آنهاست. هدف از این مطالعه، بررسی جامع ریشه‌ی مشکلات مراتع قشلاقی از دیدگاه بهره‌برداران و کارشناسان می‌باشد. یکی از پرکاربردترین ابزار ارزیابی و تحلیلی مدل مفهومی DPSIR  (نیروی محرکه- فشار- وضعیت- اثر-پاسخ) می‌باشد لذا ابتدا شاخص‌های موثر بر مراتع قشلاقی توسط کارشناسان و بهره­برداران نمره‌دهی  سپس اولویت بندی شدند و پس از ساماندهی اطلاعات در  مدل به تحلیل اجزای مختلف مولفه‌های موجود پرداخته  و برای مدیریت بهتر مراتع پاسخ‌های مناسب به تفکیک اجزای مدل ارائه گردید. نتایج آنالیز پرسشنامه­ها نشان داد اولین عامل نیروی محرکه موثر در این مراتع عامل نیاز به اشتغال و غذا می‌باشد که به طور مستقیم سبب ایجاد عوامل فشاری مانند مشکلات اقتصادی جوامع محلی، افزایش فرسایش و کاهش سطح مراتع می‌شوند. خدمات اکوسیستمی  که در اثر این شرایط تحت تاثیر قرار می‌گیرند، خدمات فراهم سازی (تولید علوفه و آب با امتیاز 7/0)، تنظیمی (نگهداشت خاک با 63/0) و فرهنگی (زبایی منظر با 5/0) می‌باشند. نیروی محرکه دوم نیاز آبی و تغییر اقلیم است که عمده فشارهای آن نبود قوانینی مشخص برای برداشت آب همچنین عدم توجه به دانش بومی است و اثر آن بر روی خدمات تنظیمی (کیفیت آب) و خدمات فرهنگی (فرصت‌های آموزشی) است. نیروی محرکه بعدی سکونتگاه‌های انسانی است که عدم دسترسی به سوخت و توسعه معادن از مهم­ترین فشارهای آن است این تاثیرات بر روی خدمات تنظیمی (افزایش فرسایش با امتیاز 63/0)، فرهنگی (زیبایی‌شناسی؛ 32/0) و حمایتی (کاهش تنوع زیستی؛ 53/0) قابل مشاهده است بر این اساس راهکارهای مهم مدیریت مراتع قشلاقی شاهرود آموزش مشاغل جدید و ایجاد معیشت جایگزین است.

واژه‌های کلیدی: اکوسیستم مرتعی، تخریب، مدل مفهومی، مدیریت
متن کامل [PDF 1017 kb]   (448 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1399/5/29 | پذیرش: 1400/1/26 | انتشار: 1400/7/6
فهرست منابع
1. بي‌نام. 1397. مجموعه گزارش¬هاي طرح‌هاي مرتعداري شهرستان شاهرود. اداره منابع طبيعي و آبخيزداري شهرستان شاهرود. 250 ص.
2. جهاني‌شکيب، ف.، ملک محمدي، ب.، زبردست، ل.، عادلي، ف.س. 1393. بررسي قابليت و کاربرد خدمات اکوسيتمي به عنوان شاخص‌هاي اکولوژيکي در مدلDPSIR ، پژوهش‌هاي محيط زيست، 5(1): 109-120
3. حافظ‌پرست، م.، عراقي‎نژاد، ش.، شريف آذري، س. 1394. معيارهاي پايداري در ارزيابي مديريت يکپارچه منابع آب حوضه آبريز ارس براساس رويکرد DPSIR. پژوهش‌هاي حفاظت آب و خاک، 22 (22): 61-77.
4. خورشيدي، م.، انصاري، ن. 1382. شناخت آگاهي عشاير و روستاييان نسبت به تخريب منابع طبيعي و عوامل آن در دهستان بازفت استان چهارمحال و بختياري. تحقيقات مرتع و بيابان ايران، 10: 95-109.
5. زبردست، ل.، صالحي، ا.، مومني، م.، افراسيابي، ه.، محمد اميني، م.س. 1394. ارايه رهيافت سيستمي در برنامه‌ريزي محيط زيستي الودگي هوا با استفاده از مدلDPSIR (مطالعه موردي: شهر تهران). نشريه محيط‌شناسي، 3: 1-15.
6. شريفيان بهرمان، ا.، باراني، ح. 1392. شناسايي نيازها و اولويت‌بندي مشکلات دامداران در مراتع شهرستان انار. مجموعه مقالات اولين همايش ملي مديريت منابع طبيعي، گنبد کاووس. ص‌ص 112-121.
7. عمرانيان خراساني، ح.، باقري، ع.، داوري، ک. 1392. تحليل وضع موجود منابع آب استان خراسان جنوبي با رويکرد مشارکتي با استفاده از چارچوب DPSIR، و کاربرد آن در برنامه‌ريزي راهبردي استان. هفتمين کنگره مهندسي عمران. زاهدان.
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA


XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

MalekMohamadi J, Azimi M, Barani H, Yeganeh H. Study and Priority Winter Rangeland Degradation via DPSIR Conceptual Model; case study: Shahrood - Semnan province. PEC 2021; 9 (18) :173-191
URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-719-fa.html

ملک محمدی جمشید، عظیمی مژگان سادات، بارانی حسین، یگانه حسن. بررسی و اولویت‌بندی عوامل موثر در تخریب مراتع قشلاقی با استفاده از مدل مفهومی DPSIR (مطالعه موردی شهرستان شاهرود – استان سمنان). حفاظت زیست بوم گیاهان. 1400; 9 (18) :173-191

URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-719-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 9، شماره 18 - ( بهار و تابستان 1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها
مجله حفاظت زیست بوم گیاهان Journal of Plant Ecosystem Conservation
Persian site map - English site map - Created in 0.06 seconds with 37 queries by YEKTAWEB 4645