:: دوره 8، شماره 17 - ( پاییز و زمستان 1399 ) ::
جلد 8 شماره 17 صفحات 100-89 برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی تأثیر کشت گیاه اشنان بر تغییرات پوشش گیاهی و خاک در منطقه بیابانی چاه باقر شاهرود
حمید نصیری ، مجید محمداسمعیلی* ، ابوالفضل طهماسبی ، اکبر فخیره
دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبدکاووس ، ma_456@yahoo.com
چکیده:   (2253 مشاهده)
کشت گیاهان سازگار با محیط، یکی از بهترین روش­های بیولوژیکی جهت جلوگیری از بیابان­زایی است. خصوصیات اقلیمی و خاکی حاکم بر مناطق خشک و بیابانی، شرایط حساس و شکننده‌ای را برای رشد و استقرار گونه­های گیاهی به وجود می­آورد. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر کشت اشنان Seidlitzia rosmarinus Ehrenb.ex Boiss() روی تغییرات پوشش گیاهی و خاک منطقه چاه باقر (شهرستان شاهرود) با اقلیم بیابانی خشک بود. نمونه‌برداری در 3 منطقه کشت 18 و 10 ساله و منطقه شاهد (نزدیک به­هم) که ویژگی­های اکولوژیکی این سه منطقه یکسان بود به روش تصادفی سیستماتیک در امتداد 3 ترانسکت صورت گرفت. هر ترانسکت تعداد 10 پلات به ابعاد (10×10) متر به فاصله 50 متر از یکدیگر قرار گرفت که درمجموع در هر منطقه تعداد 30 پلات (10×10) متر مستقر گردید. در هر پلات مؤلفه‌های مربوط به اشنان شامل، درصد پوشش تاجی، تراکم، تولید و زادآوری اشنان برداشت شد. به‌منظور تعیین خصوصیات خاک در هر منطقه از عمق 30-0 سانتی­متری، نمونه خاک برداشت و خصوصیات خاک از قبیل، بافت خاک، اسیدیته، ماده آلی و هدایت الکتریکی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که تعداد 5 گونه گیاهی در دو منطقه کشت 18 و 10 ساله اشنان واردشده است که 4 گونه گیاهی Zygophyllum fabago و Salsola rigida و Haloxylon aphyllum و Halothamnus subaphyllus در دو منطقه کشت 18 و 10 ساله اشنان مشترک هستند. گونه گیاهی Salsola arbuscula در منطقه کشت 10 ساله و گونه Artemisia sieberi در منطقه کشت 18 ساله مشاهده گردیده است. نتایج همچنین نشان داد که میزان اسیدیته، ماده آلی و درصد رس و سیلت در مناطق کشت نسبت به منطقه شاهد افزایش پیداکرده است. نتایج شاخص‌های تنوع شانون واینر و سیمپسون و شاخص‌های غنای مارگالف و منهینگ، اختلاف معنی‌داری را در بین مناطق تحت کشت اشنان با سنین 10 سال و 18 سال نشان نداد. نتایج حاصله از این تحقیق نشان می­دهد که گیاه اشنان یک‌گونه کلیدی است و از آن می­توان جهت کشت و اصلاح خاک‌های شور در پروژه‌ای اصلاحی مناطق بیابانی استفاده کرد.
واژه‌های کلیدی: پوشش تاجی، تولید، اشنان، بیابان، چاه باقر
متن کامل [PDF 184 kb]   (504 دریافت)    
نوع مطالعه: كاربردي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1398/6/30 | پذیرش: 1399/2/30 | انتشار: 1399/12/22
فهرست منابع
1. اجتهادی، ح.، سپهری، ع.، عکافی، ح.ر. 1394. روش‌های اندازه‌گیری تنوع زیستی، دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ سوم، 228 صفحه.
2. ترنج زر، ح.، جعفری، م.، آذرنیوند، ح. و قنادها، م. ر. 1384. بررسی رابطه خصوصیات خاک با پوشش گیاهی مراتع وشنوه استان قم. مجله بیابان، 10 (2).
3. حیدر‌نژاد، س. و رنجبر فردوئی، ا. 1393. بررسی تآثیر تنش شوری بر برخی ویژگی‌های رشد و میزان تجمع یونی در گیاه اشنان. مجله علمی پژوهشی مهندسی اکوسیستم بیابان،3 (4): ص 10-1.
4. خلاصی اهوازی، ل. و زارع چاهوکی، م. ع. 1395. پیش بینی پراکنش رویشگاه گونه Seidlitzia rosmarinus در مراتع شرق سمنان با استفاده از مدل شبکه عصبی مصنوعی. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 23 (2): 287-275.
5. عبداللهی، ج.، ارزانی، ح.، باغستانی، ن. و میرعسکرشاهی، ف. ا. 1385. بررسی آثار تغییرات بارندگی و سطح ایستابی آب زیرزمینی بر پوشش، تراکم و تولید گونه اشنان در منطقه چاه افضل اردکان یزد. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 13(2): 74-81.
6. عرفانی‌فرد، س. ی. و خسروی، ا. 1394. ارزیابی کنش‌های متقابل درون گونه‌ای درخچه‌های اشنان (Seidlitzia rosmarinus) در مناطق خشک با استفاده از تحلیل نقطه‌ای (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده قهی استان اصفهان). فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 23 (2): ص 367-354.
7. کاشی زنوزی، ل.، بانج شفیعی، ش. و سعادت، ح. 1395. بررسی رابطه خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک با برخی از گونه‌های مرتعی. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 23 (1): 160-150.
8. مقدم، م.ر. 1377. مرتع و مرتعداری. موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 470 ص.
9. مهدی زاده، م.، گلکاریان، ع.، ناصری، ک. ا. و طالبانفرد، ع. ا. 1396. بررسی ارتباط رشد سیاه تاغ با خصوصیات خاک (مطالعه موردی: تاغزارهای شمال گناباد و جنوب مه‌ولات). فصلنامه علمی – پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 24 (1): 38-30.
10. مهدوی اردکانی، س.ر.، جعفری، م.، ضرغام، ن. ا.، زارع چاهوکی، م. ع.، باغستانی میبدی، ن. و طویلی، ع. 1389. بررسی تآثیر گونه‌های گز، تاغ و اشنان بر خاک در منطقه چاه افضل یزد. مجله جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران، 2(4): 357-365.
11. نصیری، ح. 1396. بررسی تاثیر کشت گیاه اشنان بر پوشش گیاهی و خاک در منطقه چاه باقر شاهرود. پایان نامه کارشناسی¬ارشد، دانشگاه گنبدکاووس.


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 8، شماره 17 - ( پاییز و زمستان 1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها