:: دوره 9، شماره 18 - ( بهار و تابستان 1400 ) ::
جلد 9 شماره 18 صفحات 35-19 برگشت به فهرست نسخه ها
ارزیابی اثرات اقتصادی-اجتماعی طرح‌های مرتع‌داری شهرستان کلاله از دیدگاه بهره‌برداران و کارشناسان
اصغر فرج اللهی* ، یاسر قاسمی آریان2 ، محمود حمیدیان3
دانشکده ی مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گلستان- گرگان- میدان بسیج ، asghar32@mail.com
2- تهران- پیکانشهر
3- گلستان
چکیده:   (2776 مشاهده)
طرح­های مرتعداری به عنوان یک ابزار کاربردی در مدیریت و بهره­برداری از مراتع و به منظور دستیابی به اهداف خاصی در مدیریت و توسعه پایدار مراتع، طراحی و اجرا می­شوند. بنابراین ارزیابی اثرات طرح­های اجرا شده جهت شناسایی و رفع مشکلات و چالش­ها و تقویت اثرات مثبت ضروری به نظر می­رسد. در این تحقیق، اثرات اقتصادی-اجتماعی طرح­های مرتعداری کلاله استان گلستان از دیدگاه بهره­برداران و کارشناسان مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق جهت بررسی ابعاد نظری موضوع به روش اسنادی و تکمیل پرسشنامه­های طراحی‌شده به روش پیمایشی بود. جامعه آماری در این پژوهش شامل دو گروه بهره­برداران و کارشناسان بودند. بر اساس فرمول کوکران و تطبیق با جدول کرجسی و مورگان، 109 خانوار بهره­بردار به روش تصادفی در مطالعه مشارکت داشتند. همچنین، 25 کارشناس مرتبط با موضوع تحقیق در تکمیل پرسشنامه­ها و انجام تحقیق مشارکت کردند. پس از تهیه و تأیید روایی پرسشنامه، ضریب آلفای کرونباخ بهره­برداران و کارشناسان به‌ترتیب برابر 82/0 و 80/0 به دست آمد. اولویت­بندی اثرات اقتصادی و اجتماعی از طریق میانگین رتبه­ای انجام شد. به منظور بررسی مقایسه دیدگاه بهره‌برداران و کارشناسان در ارتباط با اثرات اقتصادی و اجتماعی طرح‌های مرتعداری در منطقه مورد مطالعه از آزمون من­وایت­نی استفاده شد. از نظر بهره­برداران، اجرای طرح‌های مرتعداری به نوعی اطمینان خاطر و آرامش را در حوزه مالکیت مراتع برای بهره­برداران به ارمغان آورده است و ضمن حفظ مراتع، اعتماد آن‌ها را به بخش اجرایی منابع طبیعی و کارشناسان و مسئولین ذی­ربط افزایش داده و زمینه مشارکت مؤثرتر آن‌ها در اجرای طرح­ها را فراهم آورده است. از نظر کارشناسان، افزایش آگاهی و فرهنگ بهره­برداران و متعاقباً اعتماد آن‌ها به بخش اجرایی و مشارکت در اجرای طرح، اثرات مهم و قابل‌توجه اجرای طرح­های مرتعداری در منطقه موردمطالعه بوده است. نتایج آزمون من­وایت­نی نشان داد بین نظرات کارشناسان و بهره­برداران در خصوص اثرات اجتماعی اجرای طرح­های مرتعداری، تفاوت معنی­داری وجود ندارد (05/0<P) اما در خصوص اثرات اقتصادی، تفاوت آماری معناداری بین نظرات کارشناسان و بهره‌برداران مشاهده شد (05/0P<).  مطابق نتایج این تحقیق، طرح­های اجرایی مرتعداری در منطقه مورد مطالعه تا حدود زیادی اثرات اجتماعی مورد انتظار را برآورده کرده­اند اما درزمینه اقتصادی همچنان ضعف­هایی به‌خصوص در بخش بهبود وضعیت درآمدی و معیشتی و ایجاد فرصت شغلی و اشتغال­زایی بهره­برداران وجود دارد.
واژه‌های کلیدی: اثرات اقتصادی، طرح مرتعداری، اثرات اجتماعی، کلاله، بهره‌برداران، کارشناسان
متن کامل [PDF 793 kb]   (658 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1399/11/25 | پذیرش: 1400/2/2 | انتشار: 1400/7/6
فهرست منابع
1. برزگردوين، م. صالح، ا.، يزداني، س. 1386. بررسي وضعيت اقتصادي طرح¬هاي مرتعداري در خراسان شمالي، اقتصاد کشاورزي، 1(2): 1-17.
2. حاجي¬لي¬دوجي، آ.، باراني، ح.، يگانه، ح.، مصطفي¬لو، د. 1395. بررسي برخي ويژگي¬هاي اقتصادي-اجتماعي بهره¬برداران طرح¬هاي مرتعداري مراتع شهرستان مراوه¬تپه استان گلستان، نشريه شباک، 2(6): 1-8.
3. حيدري، ق.، باراني، ح. 1388. نقش سرمايه اجتماعي بر مشارکت در اجراي طرح¬هاي مرتعداري بر اساس ديدگاه¬هاي مجريان اين طرح¬ها (مطالعه موردي: مراتع بلده-شمال ايران)، مجله مرتع، 3 (1): 121-127.
4. خانقايي، م.ا. 1381. بررسي عوامل مؤثر بر مشاركت دامداران در استفاده بهينه از مراتع شمال¬ غربي استان كردستان (شهرستان سقز)، پايان¬نامه كارشناسي ارشد مرتعداري، دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان.
5. درگاه ملي آمار. 1399. مرکز آمار ايران، نتايج سرشماري عمومي نفوس و مسکن سال 1395، استان گلستان.
6. رحماني¬راد¬خرفکلي، م.ر. محمدي¬استاد¬کلايه، ا. حشمت¬پور، ع. عباسي، م. 1397. شناخت و تحليل عوامل مؤثر بر مشارکت روستاييان در طرح¬هاي حفاظت زيست¬بوم (مطالعه موردي: پروژه مديريت جنگل¬هاي هيرکاني)، نشريه حفاظت زيست¬بوم گياهان، 6(12): 77-92.
7. رستگار، ش.، احمدي¬کتاب، ح.، حيدري، ق.، مجاوريان، س.م. 1397. تحليل اثربخشي طرح¬هاي مرتعداري بر توليد مرتع و معيشت بهره¬برداران (مطالعه موردي: مراتع حوزه آبخيز سجادرود-استان مازندران)، مجله مرتع، 12 (2): 196-209.
8. سجادي، ن.، محمداسمعيلي، م.، بهمنش، ب.، شهرکي، م.ر.، اسکندري، ف. 1394. بررسي عوامل اقتصادي- اجتماعي مؤثر بر مشارکت بهره‌برداران در اجراي طرح‌هاي مرتعداري (مطالعه موردي: شهرستان سنندج)، نشريه مرتعداري، 2(1): 35-51.
9. سعيدي¬ابرقويي، م. 1395. ارزيابي اقتصادي طرح¬هاي مرتعداري اجرا شده در مراتع قشلاقي شهرستان ابرکوه، پايان‌نامه کارشناسي ارشد در گرايش مديريت مناطق خشک و بياباني، دانشگاه يزد.
10. عليزاده، ع.، مهدوي، ف. 1386. نظارت طرح¬هاي مرتعداري و ضرورت به‌کارگيري کارشناسان عضو سازمان نظام‌مهندسي کشاورزي و منابع طبيعي، مجله وبگردي، کشاورزي و شيلات، 4(16): 65-67.
11. قاسمي، م.، حيدري، ق.، رستگار، ش.، کوهستاني، ن. 1395. تحليل عوامل اقتصادي-اجتماعي مؤثر در تخريب مراتع قشلاقي (مطالعه موردي: شهرستان جويبار-استان مازندران)، نشريه حفاظت زيست¬بوم گياهان، 3(8): 49-62.
12. کرمي¬دهکردي، ا.، کريمي، ک.، بادسار، م.، آقاجانلو، خ. 1395. ديدگاه بهره‌برداران روستايي نسبت به تأثير طرح‌هاي مرتعداري بر دانش آن¬ها پيرامون حفاظت از مراتع در شهرستان ماهنشان استان زنجان، نشريه علوم ترويج و آموزش کشاورزي، 12 (2): 151-167.
13. کريمي، ک.، کرمي¬دهکردي، ا. 1394. ارزيابي تأثير طرح¬هاي مرتعداري بر ستاده¬هاي معيشت خانوارهاي بهره‌بردار روستايي (مورد مطالعه : شهرستان ماهنشان)، مجله تحقيقات اقتصاد و توسعه کشاورزي ايران، 2-46 (4): 793-805.
14. محمدي، س.، باراني، ح. 1397. بررسي ارزيابي اثرهاي اقتصادي-اجتماعي طرح¬هاي مرتعداري در حوزه شهرستان مشهد، فصلنامه علمي- پژوهشي تحقيقات مرتع و بيابان ايران، 25(3): 562-576.
15. محمودي، ج.، حکيم¬پور، س.ح. 1391. بررسي نقش عوامل اقتصادي- اجتماعي مؤثر بر ميزان مشارکت اجتماعي (مطالعه موردي دامداران 15 تا 39 ساله شهرستان نور)، فصلنامه جامعه¬شناسي مطالعات جوانان، 2(5): 129-148.
16. مصطفايي¬جورني، ا. 1397. اثر طرح¬هاي مرتعداري بر معيشت بهره¬برداران (مراتع ييلاقي شهرستان اروميه)، پايان¬نامه کارشناسي ارشد در رشته مرتعداري، دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبيعي ساري.
17. نوروزي، ع.، حقيان، ا.، شيدايي¬کرکج، ا. 1398. طرح¬هاي مرتعداري و سلامت مرتع (مطالعه موردي: مراتع شهرستان تربت حيدريه)، نشريه مرتع و آبخيزداري، 72(4): 1131-1145.


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 9، شماره 18 - ( بهار و تابستان 1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها