:: دوره 9، شماره 18 - ( بهار و تابستان 1400 ) ::
جلد 9 شماره 18 صفحات 409-389 برگشت به فهرست نسخه ها
مطالعه فنولوژی و منحنی پاسخ گونهSalsola kerneri (Wol.) Botsch. به گرادیان عوامل محیطی در مناطق استپی استان یزد
صدیقه زارع کیا ، حمیدرضا میرداوودی* ، علی میرحسینی ، علی بمان میرجلیلی ، محمدتقی زارع
مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی ، hmirdavoodi@yahoo.com
چکیده:   (1944 مشاهده)
عوامل محیطی غیر زنده تأثیر عمده‌ای در پراکنش و عملکرد گونه‌های گیاهی دارند. با توجه به اهمیت گیاه Salsola kerneri (آنک) از نظر حفاظت خاک و تولید علوفه، در این تحقیق به بررسی اثر متغیرهای خاک و توپوگرافی بر پاسخ این گونه با استفاده از مدل‌‌جمعی تعمیم‌‌یافته ((Generalized Additive Models; GAM در استان یزد پرداخته شد. الگوی پاسخ گونه S. kerneri در امتداد گرادیان رطوبت ‌‌اشباع خاک و درصد لاشبرگ سطح خاک، از مدل افزایشی (Monotonic increase)، پیروی کرده و با افزایش مقادیر مذکور، عملکرد آن نیز بیشتر شد. برعکس، پاسخ این گونه در امتداد گرادیان مقدار هدایت الکتریکی، از مدل کاهشی(Monotonic decrease)  پیروی کرده و با افزایش این عامل، عملکرد (درصد پوشش تاجی) آن کاهش یافت. الگوی پاسخ گونهS. kerneri در امتداد گرادیان درصد شن، رس، آهک و ارتفاع از سطح دریا، از مدل زنگوله‌‌ای (Unimodal)، پیروی کرده و حد بهینه رشد آن برای این عوامل، به‌‌ترتیب 59 ، 23 ، 12 و 2200 متر از سطح دریا بود. نتایج مطالعات فنولوژی گونه آنک نشان داد که مرحله رویشی این گیاه از نیمه دوم اسفند‌‌ماه آغاز ‌می‌گردد. ظهور گل معمولاً از اوایل تیرماه آغاز و از دهه سوم شهریورماه بذور تشکیل می‌شوند. ریزش بذر از اواسط آبان‌‌ماه شروع و تا هفته اول آذرماه همزمان با رسیدن مرحله‌‌ای بذرها، ادامه دارد. زمان مناسب برای جمع‌آوری بذرها اواخر آبان‌ماه می‌باشد. مطالعه رویشگاهی این گیاه در سایت‌های مورد مطالعه در استان یزد نشان داد گونه S. kerneri در مناطقی با اقلیم خشک سرد با متوسط بارندگی حدود 100 تا 120 میلیمتر و متوسط دمای حدود 14 تا 16 درجه سانتی‌گراد، رویش دارد. با توجه به رویشگاه‌های مورد مطالعه، گونه S. kerneri در ارتفاع بین 1750 تا 2400 متر از سطح دریا پراکنش دارد. این گونه در خاک‌های لوم رسی-شنی با شوری بین 7/0 تا 5/4 دسی زیمنس بر متر و اسیدیته 5/8-5/7 می‌روید. با توجه به عکس‌العمل این گیاه به گرادیان عوامل محیطی مورد مطالعه، توصیه می‌شود در برنامه‌های اصلاحی مراتع در استان یزد با استفاده از این گونه، به خصوصیات رویشگاهی و خواهش‌های اکولوژیکی آن توجه شود.  
واژه‌های کلیدی: عوامل اکولوژیک، فنولوژی، مدل‌‌جمعی تعمیم‌‌یافته، منحنی‌‌پاسخ گونه، اصلاح مرتع
متن کامل [PDF 1261 kb]   (512 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1399/4/31 | پذیرش: 1399/8/25 | انتشار: 1400/7/6
فهرست منابع
1. ارزاني، ح. 1388. گزارش پژوهشي کيفيت علوفه. دانشکده منابع طبيعي. دانشگاه تهران.
2. ارزاني، ح.، عابدي، م. 1394. ارزيابي مراتع، اندازه‌‌گيري پوشش‌‌گياهي. جلد دوم، انتشارات دانشگاه تهران، 305 صفحه.
3. اسدي، م. 1380. فلور تيره اسفناجيان. انتشارات موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور. 508 صفحه
4. بهادران، م.، اجتهادي، ح.، قاسم زاده، ف.، ابريشم چي، پ. 1395. بررسي اكولوژي فردي گونه گياهي Salsola richteri (Moq.) Karel ex Litw در استان خراسان جنوبي مجله پژوهشهاي گياهي (مجله زيست شناسي ايران) 29 (2): 299-286.
5. پيري صحراگرد، ح.، زارع چاهوکي، م.ع.، آذرنيوند، ح. 1393. مدل سازي پراکنش گونه‌هاي گياهي در مراتع غرب حوض سلطان استان قم با روش رگرسيون لجستيک. مرتعداري. 1(1): 94-113.
6. حيدري، ف.، ديانتي‌‌تيلکي، ق.، علوي، س.ج. ۱۳۹۶. مقايسه منحني پاسخ گونه Bromus tomentellus و گونه Achillea millefolium نسبت به گراديان‌هاي محيطي با استفاده از مدل‌‌جمعي تعميم‌‌يافته. حفاظت زيست بوم گياهان، ۵ (۱۱): ۳۴- ۱۷.
7. خلاصي‌‌اهوازاي، ل.، زارع‌‌چاهوکي، م.ع.، آذرنيوند، ح.، سلطاني گرد‌‌فرامرزي، م. 1390. مدل‌سازي مطلوبيت رويشگاه Eurotia ceratoides (L.) C.A.M. با کاربرد روش تحليل عاملي آشيان بوم شناختي در مراتع شمال‌‌شرق سمنان. مرتع، 5 (4): 373- 362.
8. ديانتي تيلكي، ق. 1390 . بررسي تأثير مراحل فنولوژي بر كيفيت علوفه و هيدرات‌هاي كربن محلول دو گونه Salsola richteri و Salsola arbuscula در مراتع شور سبزوار. مجله تحقيقات مرتع و بيابان ايران. 18 (4): 652 -661.
9. زارع چاهوکي، م.ع. ۱۳۸۶ .کاربرد روش رگرسيون لجستيک در بررسي رابطه بين حضور گونه‌هـاي گيـاهي بـا عوامـل محيطـي در مراتع پشتکوه استان يزد. نشريه پژوهش و سازندگي 76(1):136-143.
10. زارع کيا، ص.، خادمي، م. 1395. Salsola laricina گونه‌‌اي‌ اميدبخش جهت تامين علوفه در مراتع استپي. فصلنامه علمي اقتصادي جنگل و مرتع، 108: 82-75.
11. سعيدفر، م.، فيضي، م.، شاه مرادي، م.ا. 1385 . مطالعه آت اكولوژي Salsola orientalis در مراتع استپي استان اصفهان (مطالعه موردي منطقه موته). فصلنامه علمي- پژوهشي . تحقيقات مرتع و بيابان ايران، 13(2):126-116.
12. شاه بندري، ر. ارزاني، ح.، باغستاني، ن.، زارع چاهوکي، ا. 1396. بررسي کيفيت اندامهاي گونه‌هاي گياهي در مراحل مختلف فنولوژي. مجله مرتع و آبخيزداري. 70 (1): 149-139.
13. طهماسبي، پ. 1389. رج بندي، انتشارات دانشگاه شهرکرد.
14. علي احيايي، م.، بهبهاني زاد، ع.ا. 1372. شرح روش¬هاي تجزيه شيميايي خاک. انتشارات موسسه تحقيقات خاک و آب، 129 صفحه.
15. فياض، م. 1394. شناخت مناطق اکولوژيک کشور. انتشارات سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج کشاورزى. 168 صفحه.
16. فيضي، م.ت. 1382. بررسي آت‌‌اکولوژي گونه Eurotia ceratoides در استان اصفهان. گزارش نهايي طرح تحقيقاتي، موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع کشور.
17. قربانيان، د، 1384. بررسي خصوصيات اکولوژيکي گونه Salsola rigida در مراتع خشک استان سمنان. مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع. فصلنامه پژوهشي تحقيقات مرتع و بيابان، 12 (4): 483-497 .
18. وزيري‌‌نسب، ح.، صالحي، م.، خوشگام، م.، رفعتي، ن. ۱۳۹۲. مقايسه مدل‌‌هاي‌‌جمعي تعميم‌‌يافته و مدل‌‌هاي خطي تعميم‌‌يافته در برآورد عوامل خطر رتينوپاتي بيماران ديابتي شهر تهران. مجله دانشگاه علوم پزشکي خراسان شمالي، ۵(۴): ۸۵۸- ۸۴۹.

XML   English Abstract   Print

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 9، شماره 18 - ( بهار و تابستان 1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها