:: دوره 9، شماره 18 - ( بهار و تابستان 1400 ) ::
جلد 9 شماره 18 صفحات 172-151 برگشت به فهرست نسخه ها
کاربرد سنجه‌های اکولوژی سیمای سرزمین در تحلیل و کمی‌سازی پوشش زمین در اکوسیستم‌های جنگلی (منطقه مطالعاتی: زیرحوزه دادآباد شهرستان خرم‌آباد)
معصومه منصوری1 ، ضیاالدین بادهیان* ، مرتضی قبادی3 ، رحیم ملک نیا4
1- masoomehmansoori91@gmail. com
گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، zia.badehian83@gmail.com ، masoomehmansoori91@gmail. com
3- m.ghobadi02@gmail.com
4- r.malecnia98@gmail.com
چکیده:   (2022 مشاهده)
وجود کاربری‌های ناسازگار مهم‌ترین تهدیدات برای اکوسیستم‌های جنگلی و بخصوص تنوعزیستی آن‌ها به شمار می‌رود. هدف این تحقیق ارزیابی تخریب سیمای سرزمین در منطقه جنگلی دادآباد شهرستان خرم‌آباد است. بدین منظور، برای کمی نمودن سنجه‌های سیمای سرزمین از نقشه‌های کاربری/ پوشش زمین منطقه جنگلی دادآباد شهرستان خرمآباد استفاده شد که برای تهیه آن ابتدا تصاویر ماهواره‌ای لندست (1367، 1382 و 1397) را پیش‌پردازش نموده و سپس طبقه‌بندی با روش نظارت‌شده حداکثر احتمال در محیط نرم‌افزار Terrset 18.31 انجام شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که بیشترین میزان تبدیل کاربری را، جنگل داشته است. سطح جنگل در منطقه مطالعاتی که به‌عنوان پوشش گیاهی طبیعی آن به شمار میرود از 28/36 درصد (91/5429 هکتار) در سال 1367 به سطح 87/32 درصد (95/4918 هکتار) در سال 1397 کاهش‌یافته است. بر اساس سنجه تعداد لکه، روند افزایش مناطق با کاربری کشاورزی طی دوره اول تا دوره سوم مطالعه بسیار سریع بوده و حدود 5/1 برابر شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که بیشترین تخریب و تغییر کاربری/پوشش زمین منطقه در طبقه جنگل رخ داده است. دسترسی به اراضی ملی جنگلی و مراتع و از طرف دیگر نزدیکی به رودخانه خرم رود منجر به توسعه کشاورزی غیر تولیدی شده و متعاقباً با کاهش ظرفیت تولید در این اراضی، خاک برهنه زمین باگذشت سال‌ها افزایش‌یافته و چنین تغییراتی غالباً نتیجه مداخله انسان است، این مورد علاوه بر اثرات منفی بر محیط‌زیست، باعث افزایش خسارت ناشی از بلایای طبیعی نیز خواهد شد. ازاین‌رو لزوم برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های بازسازی اراضی و حمایت از اکوسیستم منطقه تأکید می‌گردد.
واژه‌های کلیدی: متریک، Terrset، ارزیابی، تخریب، لندست
متن کامل [PDF 1030 kb]   (735 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1399/4/4 | پذیرش: 1399/11/26 | انتشار: 1400/7/6
فهرست منابع
1. احمدي ميرقائد، ف.، محمدزاده، م. 1396. بررسي و شناسايي عناصر مهم و مؤثر در ارزيابي کيفيت زيبايي‌شناختي انواع سيماي سرزمين. فصلنامه انسان و محيط‌زيست، شماره 42، ص 72-59.
2. آروخي، ص. 1394. کاربرد متريک‌هاي سيماي سرزمين در ارزيابي روند تغييرات کاربري اراضي با استفاده از سنجش‌ازدور و GIS مطالعه موردي: منطقه بياباني دهلران. مجله جغرافيا و توسعه دوره 13، شماره پياپي 40 ، ص 68-59.
3. جاپلقي، م.، غلامعلي فرد، م.، شايسته، ک. 1397. پايش و تحليل الگوي سيماي سرزمين استان لرستان و فرآيند تغيير آن در محيط GIS. مجله محيط‌زيست طبيعي، دوره 70، شماره 1، ص 36-15.
4. حسيني وردئي، م.، سلمان ماهيني، ع.، منوري، س. م.، خيرخواه زرکش، م. 1391. کاربرد سنجه‌هاي سيماي سرزمين در ارزيابي اثرات تجمعي شبکه جاده‌اي بر پوشش درختي. نشريه محيط‌زيست طبيعي، دوره 65، شماره 2، ص 152-139.
5. زبردست، ل.، ياوري، ا.، صالحي، ا.، مخدوم، م. 1390. بررسي تغييرات ساختاري ناشي از جاده در پارک ملي لهستان در فاصله سال‌هاي 1366 تا 1389 با استفاده از متريک‌هاي اکولوژي سيماي سرزمين. پژوهش‌هاي محيط‎زيست، 2(2):20-11.
6. سبزقبايي، غ.، جعفرزاده، ک.، دشتي، س.س.، يوسفي خانقاه، ش.، بزم‌آرا‌ بلشتي، م. 1396. آشکارسازي تغييرات کاربري اراضي با استفاده از روش‌هاي سنجش‌ازدور و سيستم اطلاعات جغرافيايي (مطالعه موردي: شهرستان قائم‌شهر). مجله علوم و تکنولوژي محيط‌زيست، 19(3): ص 157-143.
7. سفيانيان، ع.، مختاري، ز.، خواجه‎الدين، س.ج.، ضيايي، ح. 1395. آناليز تغييرات شکل و اندازه کاربري‌هاي اراضي شهر اصفهان با استفاده از GIS و متريک‌هاي سيماي سرزمين. مجموعه مقالات ژئوماتيک 89، سازمان نقشه‌برداري کشور، تهران، 11 ص.
8. سلاجقه، ب.، منوري، س.م.، کرباسي، ع.، خراساني، ن.، شريعت، س.م. 1393. تحليل تخريب سرزمين با استفاده از آشکارسازي تغييرات و سنجه‌هاي سيماي سرزمين، مطالعه موردي: جزيره کيش، ويژه‌نامه پژوهش‌هاي محيط‌زيست، 5 (10): ص 11099.
9. سليماني، آ.، حجتي، م. 1397. بررسي و کمي سازي تغييرات سنجه‏هاي سيماي سرزمين با استفاده از سنجش‌ازدور و شاخص‏هاي تنوع زيستي (مطالعه موردي: منطقه حفاظت‌شده دز. فصلنامه انسان و محيط‌زيست، شماره 46، ص 76-65.
10. شجاعي، م.، شايسته، کامران.، عطاييان، ب. 1398. تأثير الگوهاي سيماي سرزمين بر تغييرات دماي شهري در همدان. فصلنامه جغرافيا و پايداري محيط. پياپي 32: 144-99.
11. شجاعيان، ه.، حمزه، س. حسيني، م. 1393. تجزيه و تحليل تغييرات زماني و مکاني کاربري اراضي در پردانان پيرانشهر با استفاده از معيارهاي سيماي سرزمين. 4(2):255-241.
12. شعباني، ن.، ابركار، م.، پريور، پ.، كوچك زاده، م. 1390. معرفي و کاربرد رويکرد بوم‌شناسي سيماي سرزمين در مقياس شهر نمونه موردي: شهر تهران. علوم و تكنولوژي محيط زيست. 12(4): 185-197.
13. کياني، و.، فقهي، ج. 1390. بررسي ساختار پوشش/کاربري حوزه آبخيز سفيدرود با استفاده از سنجه¬هاي بوم¬شناسي سيماي سرزمين. مجله علوم و تکنولوژي محيط‌زيست، دوره هفدهم، ص 141-131.
14. گزارش کارشناسان اداره کل راه و شهرسازي استان لرستان. 1397.
15. ماهيني، س.ا. 1386. محوطه‌سازي و معيارهاي فرسايش به‌عنوان دو شاخص کوچک براي ارزيابي سريع اثرات پروژه‌هاي عمراني ، علوم کشاورزي و منابع طبيعي.
16. محمدي جو، م.، خانمحمدي، م.، هاشمي، س.م. 1397. ارزيابي روند تغييرات سيماي شهر لاهيجان با استفاده از مفاهيم و متريک‌هاي سيماي سرزمين.پژوهش هاي جغرافياي برنامه ريزي شهري. دوره 6، شماره 1، صفحه 148-129.
17. مراد زاده، ف.، بابايي كفاكي.، س.، متاجي، ا. 1390. ارزيابي توان اکولوژيکي توسعه سطحي جنگل با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) (مطالعه موردي: منطقه دادآباد در استان لرستان). تحقيقات منابع طبيعي تجديد شونده، 2(4): 24-11.
18. نادري، م.ح.، ذاکري نيا، م.، سالاري‎جزي، م. 1398. مديريت بوم‌سازگان‌هاي آبي و احياي رودخانه‌ها با پياده‌سازي رژيم جريان زيست‌محيطي. اکو هيدرولوژي، 6 (3): 737-719.
19. نظرنژاد، ح.، حسيني، م.، سالار، ح. 1397. تجزيه‌ و تحليل تغييرات زماني و مکاني کاربري اراضي در پردانان پيرانشهر با استفاده از معيارهاي سيماي سرزمين، 4(2): 255-241.
20. هاشمي ، س. م.، ياوري، ر.، جعفري، ح. 1394. تجزيه‌ و تحليل مکاني-زماني از کيفيت محيط مناطق اکوتونال در فلات مرکزي ايران با استفاده از معيارهاي اکولوژيکي منظره ، مجله مطالعات زيست‎محيطي، 4 (1): 201-218.


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 9، شماره 18 - ( بهار و تابستان 1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها