:: دوره 8، شماره 17 - ( پاییز و زمستان 1399 ) ::
جلد 8 شماره 17 صفحات 306-281 برگشت به فهرست نسخه ها
تعیین گونه‌های اختصاصی و سهم مشارکت گونه‌ها در شباهت بین بانک بذر خاک و پوشش گیاهی روی زمین (مطالعه موردی: مرتع لزور- فیروزکوه)
پروانه عشوری* ، علیرضا افتخاری2 ، بهنام حمزه3 ، مهشید سوری2 ، عادل جلیلی3
سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران ، parvanehashouri@gmail.com
2- بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
3- بخش تحقیقات گیاه شناسی، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
چکیده:   (2331 مشاهده)
تعیین پتانسیل‌ بانک بذر خاک و گونه‌های اختصاصی آن جهت اهداف حفاظتی و احیا پوشش گیاهی مراتع حائز اهمیت است. در این تحقیق ویژگی‌های بانک بذر خاک و پوشش روی زمین در مرتع کوهستانی لزور باهدف برآورد قابلیت احیا منطقه موردمطالعه در صورت مواجهه با آشفتگی‌های احتمالی بررسی شد. به‌منظور تعیین درصد تشابه بین ترکیب فلوریستیک بانک بذر خاک و پوشش گیاهی روی زمین، نمایش الگوی پراکنش گونه‌ها، تعیین سهم مشارکت گونه در میزان تشابه و تعیین گونه‌های اختصاصی هر گروه، به ترتیب از شاخص سورنسون، آزمون رج‌بندی nMDS، آزمون‌های ANOSIM و SIMPER و آنالیز گونه‌های شاخص استفاده شد. نتایج نشان داد که در بانک بذر خاک تروفیت‌ها و پهن برگان علفی یک‌ساله و همچنین خانواده Poaceae بیشترین درصد گونه‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. با توجه به حضور کل گونه‌های بانک بذر خاک در فهرست پوشش گیاهی منطقه موردتحقیق، شاخص تشابه سورنسون 67% برآورد شد. گونه Bromus tomentellus بالاترین سهم را در ایجاد ماتریس شباهت بین پوشش روی زمین و بانک بذر خاک ایفا کرد. گونه Poa bulbosa با داشتن حداقل 71 بذر در مترمربع به‌طور معناداری یکی از گونه‌های اختصاصی باارزش در عمق 10-5 سانتی‌متری بانک بذر خاک برآورد شد. همچنین گونه‌های مهم دارای ارزش حفاظتی از دیدگاه علوم مرتع مانند Bromus tomentellus، Thymus pubescens، Stipa holosericea، Lactuca orientalis، Festuca ovina و Astragalus lilacinus به‌ترتیب با داشتن حداقل 913، 269، 234، 120، 57 و 14 بذر در مترمربع خاک، قابلیت احیا مرتع لزور را در صورت تخریب پوشش گیاهی روی زمین خواهند داشت. 
واژه‌های کلیدی: تشابه، سیمپر، گونه شاخص، مرتع کوهستانی، احیا
متن کامل [PDF 509 kb]   (478 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1399/2/2 | پذیرش: 1399/6/27 | انتشار: 1399/12/22
فهرست منابع
1. ارزانی، ح.، عابدی، م. 1394. ارزیابی مرتع اندازه گیری پوشش گیاهی. جلد دوم. انتشارات دانشگاه تهران. 305 ص.
2. اسماعیل‌زاده، ا.، حسيني، س. م.، مصداقي، م.، طبري كوچك سرايي، م.، محمدي، ج. 1388. آيا ترکيب گياهي بانک بذر خاک قابليت تشريح جوامع گياهي روزمینی را دارند؟ علوم محيطي. 7(2):41-62.
3. اکبرپور، ف.، جلالی،س.،اسماعیل‌زاده،ا.،1395.ارزیابی روش کشت گلخانه‌ای مطالعه بانک بذر خاک در دو حالت با شستشو و بدون شستشو. تحقيقات جنگل و صنوبر ايران، 24 (1): 163-175
4. آقابابایی طاقانکی، م.، اسدی، ا.، طهماسبی، پ.، شیرمردی، ح. ع. 1393. تعیین گونه‌های گیاهی شاخص در مراحل مختلف توالی در مراتع نیمه استپی استان چهار محال و بختیاری. حفاظت زیست بوم گیاهان . 95-102.
5. آموزگار،ل.،قربانی،ج.،شکری،م.،زالی،س.،1393. مقایسه گونه‌های موجود در پوشش گیاهی و بانک بذر خاک در شش تیپ گیاهی مراتع جلگه‌ای شهرستان بهشهر، استان مازندران. مرتع، 8 (4): 351-362.
6. دانش‌گر،م.،عرفان‌زاده،ر.،قلیچ‌نیا،ح.،1396. بررسی گروه‌های کارکردی بانک بذر خاک و نقش آن در احیاء پوشش گیاهی مراتع تخریب‌شده، مطالعه موردی: مراتع ییلاقی پلور، استان مازندران،مرتع، 11 (2): 222-231.
7. سالاریان،ف.،قربانی،ج.،حیدری،ق.،صفاییان،ن.،1395. پتانسیل غنا و تنوع گونه‌ای ذخیره‌شده در بانک بذر خاک مراتع در دو شرایط قرق و چرای دام. مرتع و آبخيزداري(منابع طبيعي ايران)، 69 (2): 383-395.
8. عرفان‌زاده، ر.، شهبازیان، ر.، زالی، ح.، 1392. نقش لکه‌های بوته‌ای در حفظ پوشش گیاهی به‌وسیله بانک بذر خاک در یک رویشگاه چرا شده کوهستانی، شمال ایران.مجله بین‌المللی علوم و فناوري كشاورزي، 16 (1): 229-238.
9. عرفان‌زاده،ر.،عالم‌زاده گرجی،آ.،زالی،س.،1394. بررسی توانائی دو روش جوانه‌زنی ترکیبی در ظهور گروه‌های عملکردی بانک بذر خاک، مطالعه موردی: مراتع ییلاقی واز شهرستان نور. تحقيقات مرتع و بيابان ايران، 22 (4): 648-657.
10. عشوری، پ. 1395. بررسی رابطه بین تنوع زیستی، ساختار و عملکرد اکوسیستم در برخی مناطق رویشی حفاظت شده. رساله دکتری. دانشگاه تهران. 140 ص.
11. غلامی،پ.،قربانی پاشاکلایی،ج.،شکری،م.، 1390. بررسی تشابه ترکیب گونه‌ای پوشش گیاهی و بانک بذر خاک درشدت‌های مختلف چرای دام در مراتع ماهور ممسنی، استان فارس. مرتع و آبخيزداري (منابع طبيعي ايران)، 64 (4): 437-451.
12. غلامی،پ.،قربانی،ج.، 1396. تعیین گونه‌های شاخص پوشش گیاهی و بانک بذر خاک در شیوه‌های مختلف بهره‌برداری در منطقه زاگرس جنوبی. پژوهش‌های محیط‌زیست، 8 (15): 143-152.
13. کم، م.، محمداسمعیلی، م.، ستاریان، ع.، صبوری، ح.، 1393. مقايسه بانک بذر خاک در منطقه حفاظت شده و تحت چرا در مراتع گميشان. نشریه حفاظت زیست بوم گیاهان. 2 (5): 55-70.
14. کمالی،پ.،عرفان‌زاده،ر.،قلیچ‌نیا،ح.،1392. تأثیر چرای دام در تراکم، تنوع، و غنای بانک بذر خاک مراتع کوهستانی، مطالعه موردی: حوزه واز.مرتع و آبخيزداري (منابع طبيعي ايران)، 66 (4): 583-593.
15. موسوی، م.، جلیلوند، ح.، اسدی، ح. 1395. بانک بذر خاک و پوشش گیاهی روزمینی در پارک جنگلی چیتگر تهران. تحقيقات جنگل و صنوبر ايران، 24 (3): 474-484.


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 8، شماره 17 - ( پاییز و زمستان 1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها