:: دوره 8، شماره 17 - ( پاییز و زمستان 1399 ) ::
جلد 8 شماره 17 صفحات 235-219 برگشت به فهرست نسخه ها
مدل‌سازی پراکنش بالقوه فعلی و آینده گونه لاله واژگون (Fritillaria imperialis L.) تحت سناریوهای تغییر اقلیمی و با استفاده از سه مدل گردش عمومی در ایران
علی اصغر نقی پور برج* ، محمدرضا اشرف زاده2 ، مریم حیدریان
دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، بلوار رهبر، دانشگاه شهرکرد، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین ، aa.naghipour@sku.ac.ir
2- شهرکرد، بلوار رهبر، دانشگاه شهرکرد، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین
چکیده:   (2504 مشاهده)
تغییر اقلیم ممکن است حفاظت از گونه‌های گیاهی دارای پراکنش جغرافیایی محدود مانند لاله واژگون را با چالش‌های جدی مواجه سازد. در این پژوهش، مدل‌سازی پراکنش جغرافیایی رویشگاه‌های بالقوه لاله واژگون در کشور و در شرایط فعلی و تحت تأثیر تغییر اقلیم آینده (2050) انجام شد. تعداد 78 داده حضور گونه همراه با 12 متغیر محیطی شامل متغیرهای زیست‌اقلیمی، فیزیوگرافی و پوشش/کاربری سرزمین در مدل‌سازی استفاده شدند. رویکرد مدل‌سازی اجماعی با تلفیق هفت مدل پراکنش گونه‌ای و بر اساس چهار سناریوی افزایش گازهای گلخانه‌ای و سه مدل گردش عمومی انجام شد. حدود 69/7 درصد از محدوده موردمطالعه به‌عنوان رویشگاه‌های بالقوه لاله واژگون شناسایی شد. کمتر از 10 درصد از این رویشگاه‌ها توسط مناطق حفاظت‌شده کشور پوشش داده‌شده است. بر اساس یافته‌های حاصل از سناریوهای مختلف تغییر اقلیم، به ترتیب کمترین و بیشترین سطح رویشگاه نامناسب شده در حدود 10/46 درصد (RCP4.5) تا 37/77 درصد (RCP8.5) در سال 2050 خواهد بود. مؤثرترین متغیرها در پراکنش گونه موردمطالعه، به ترتیب حداقل دمای سردترین ماه، ارتفاع و بارندگی سالانه بودند. یافته‌ها نشان می‌دهد که پراکنش جغرافیایی لاله واژگون احتمالاً به‌واسطه تغییر اقلیم به سمت مناطق مرتفع‌تر جابه‌جا خواهد شد. بر اساس ارزیابی‌ها، مدل‌ها از درستی و دقت قابل قبولی برخوردار بودند (87/0< AUC و 75/0<TSS). رویشگاه‌های مناسب شناسایی‌شده می‌توانند به‌منظور اتخاذ رویکردهای مدیریتی و حفاظتی ازجمله معرفی مجدد و تأسیس مناطق حفاظت‌شده جدید به‌منظور حفاظت از لاله واژگون در پاسخ به پدیده تغییر اقلیم موردتوجه قرار گیرند.
واژه‌های کلیدی: مدل‌سازی اجماعی، مطلوبیت رویشگاه، مدل‌سازی پراکنش گونه‌ای، متغیرهای زیست‌اقلیمی
متن کامل [PDF 2136 kb]   (582 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1398/12/13 | پذیرش: 1399/4/16 | انتشار: 1399/12/22
فهرست منابع
1. ابوالمعالی، س.م.ر.، ترکش اصفهانی، م.، بشری، ح. 1396. ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر پراکنش گونۀ در معرض خطر انقراض کرفس کوهی با استفاده از مدل افزایشی تعمیم یافته. نشریه محیط زیست طبیعی، 70(2): 243-254.
2. آقابابانژاد، ز.، عباسی سورکی، ع.، طهماسبی، پ.، 1396. بررسی برهمکنش سرمادهی مرطوب و اسید جیبرلیک بر شکست خواب و جوانه‌زنی بذر لاله واژگون Fritillaria imperialis. علوم و فناوری بذر ایران، 6(2): 257-266.
3. امیری، م.، ترکش، م.، جعفری، ر. 1398 الف. پیش‌بینی پراکنش گونة Artemisia sieberi Besser تحت تأثیر تغییر اقلیم در مراتع استپی و نیمه-استپی ایران- تورانی. مدیریت بیابان، 7(13): 29-48.
4. امیری، م.، ترکش، م.، جعفری، ر. 1398 ب. پیش‌بینی آشیان بوم شناختی اقلیمی گونه Artemisia aucheri Boiss. در ایران مرکزی با استفاده از مدل‌سازی پراکنش گونه‌ای. بوم‌شناسی کاربردی، 8(2): 61-79.
5. پیری صحراگرد، ح. 1396. مدل‌سازی پیش‌بینی پراکنش رویشگاه گونه‌های گیاهی با روش رگرسیون لوجستیک (مطالعه موردی: مراتع غرب تفتان، شهرستان خاش)، مجله پژوهشهای گیاهی (مجله زیست شناسی ایران)، 30(4): 792-806.
6. ترنیان، ف.ا.، آذرنیوند، ح.، یزدانپرست، ر.، زارع چاهوکی، م.ع.، جعفری، م.، کومار، س. 1396. تعیین مهمترین عوامل موثر بر پراکنش گونه Daphne mucronata Royle و مدل‌سازی رویشگاه‌های پتانسیل آن . مرتع، ۱۱ (۲) :۱۷۹-۱۹۳
7. جعفري م. (1393). تغييرات و آسيب‏پذيري توليد خالص اوليه در اکوسيستم‌هاي جنگلي، مرتعي و بياباني ايران متأثر از تغييرات اقليمي. تحقيقات مرتع و بيابان ايران، 21: 139-153.
8. حیدریان آقاخانی، م.، تمرتاش, ر.، جعفریان, ز.، ترکش اصفهانی، م.، طاطیان، م.ر. 1396الف. پیش‌بینی اثرات تغییر اقلیم بر پراکنش بالقوه گونه بادامک (Amygdalus scoparia) با استفاده از مدل‌سازی اجماعی در زاگرس مرکزی، سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، 8(3): 1-14.
9. حیدریان آقاخانی، م.، تمرتاش, ر.، جعفریان, ز.، ترکش اصفهانی، م.، طاطیان، م.ر. 1396ب. پیش‌بینی اثر تغییر اقلیم بر گونه بلوط ایرانی (Quercus brantii) با استفاده از مدل‌سازی پراکنش گونه‌ای به منظور برنامه‌ریزی حفاظتی، محیط شناسی، 43(3): 497-511.
10. زارع چاهوکی، م.ع.، عباسی، م. 1395. تعيين روبشگاه بالقوه گونه گياهي ارمک يا .Ephedra strobilacea L با استفاده از مدل آنتروپي حداکثر در مراتع پشتکوه استان يزد. حفاظت زیست بوم گیاهان، 4(9): 195-212.
11. شریفی تهرانی، م.، ادوای، م.، شبانی، ل. 1394. جنس Fritillaria از تیره Liliaceae در ایران: پراکنش و نامگذاری گونه‌ها. تاکسونومی و بیوسیستماتیک، 7(22): 49-70.
12. صلاحی صدر، س.، زکی زاده، ه.، نقوی، م.ر.، العلی الفتی، ج. ۱۳۹۷. باززایی گیاه در معرض انقراض لاله واژگون (Fritillaria raddeana) از طریق ریزنمونه های گلبرگ و برگ. دو فصلنامه تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، ۲۶(۱): ۷۱-۸۳.
13. نقی پور برج، ع.ا.، حیدریان آقاخانی م.، سنگونی ح. 1397. پیش‌بینی اثر تغییر اقلیم بر توزیع جغرافیایی بنه (Pistacia atlantica) در منطقه زاگرس مرکزی. حفاظت زیست بوم گیاهان، 6(13): 197-214.


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 8، شماره 17 - ( پاییز و زمستان 1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها