:: دوره 8، شماره 16 - ( بهار و تابستان 1399 ) ::
جلد 8 شماره 16 صفحات 343-321 برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی اثر فاصله از منبع و نوع گونه بر توانایی جذب فلزات سنگین توسط گونه‌های درختی اطراف کارخانه سیمان نهاوند
عیسی سلگی* ، علی زمانیان2 ، فوزیه ‎ بیگ محمدی ‌2
دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه ملایر، گروه‎ ‎محیط‌زیست‎ ‎دانشکده‎ ‎منابع‎ ‎طبیعی‎ ‎و محیط‌زیست دانشگاه ملایر، ملایر، ایران ، e.solgi@yahoo.com ‎‏ ‏
2- گروه‎ ‎محیط‌زیست‎ ‎دانشکده‎ ‎منابع‎ ‎طبیعی‎ ‎و محیط‌زیست دانشگاه ملایر، ملایر، ایران
چکیده:   (2727 مشاهده)
این مطالعه اثر فاصله، نوع گونه و ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی بر توانایی جذب فلزات سنگین توسط گونه‌های درختی اطراف کارخانه سیمان نهاوند را بررسی می­نماید. در مطالعه‌ی حاضر خاک فواصل 1000،800،500،300 و 2000 متری اطراف کارخانه سیمان نهاوند و برگ گونه‌های درختی شامل اقاقیا (Robinia Pseudoacacia L.)، صنوبر (Populus nigra L)، سنجد (Elaeagnus angustifolia L)، زبان‌گنجشک (Fraxinus excelsior) و سرو خمره‌ای (Thuja orientalis L) مورد نمونه‌برداری قرار گرفت و پس از آماده‌سازی و هضم نمونه‌ها به روش هضم تر، غلظت فلزات سنگین (کادمیوم، منگنز، نیکل و روی) با استفاده از دستگاه جذب اتمی در نمونه‌ها اندازه­گیری شد. همچنین برای نمونه‌های خاک pH، EC و ماده آلی محاسبه شد. اثر فاصله، اثر گونه و اثر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک بر تجمع فلزات سنگین با استفاده آزمون کروسکال والیس بررسی شد. به‌منظور تعیین گونه‌ با تجمع دهندگی بالا دو شاخص انباشت فلزات سنگین و شاخص تجمع زیستی به‌کار گرفته شد. نتایج نشان داد بین گونه‌های مختلف ازنظر مقدار فلزات سنگین در برگ اختلاف آماری معنی‌داری وجود دارد (p<0.05). براساس نتایج به‌دست‌آمده اثر فاصله روی تجمع فلزات سنگین در گونه‌های مورد بررسی برای برخی فلزات سنگین معنی‌دار بود. براساس شاخص انباشت فلزات، گونه‌ سنجد از تجمع بالاتری برای مجموع فلزات سنگین مورد بررسی برخوردار است و با توجه به مقادیر شاخص تجمع زیستی گونه‌های موردمطالعه برای کادمیوم، منگنز و روی انباشتگر متوسط محسوب می‌شوند. با توجه معنی‌دار بودن اثر فاصله و نوع گونه و همچنین ارتباط بین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی با تجمع فلزات سنگین در برگ گیاه، این فاکتورها به هنگام طراحی و کاشت سیستم‌های کنترل آلودگی فلزات سنگین در نواحی آلوده بایستی مدنظر قرار گیرند و به‌دلیل قابلیت بالای گونه‌ سنجد در تجمع فلزات سنگین این‌گونه جهت کنترل آلودگی در مناطق آلوده به چندین فلز سنگین پیشنهاد می‌شود.
 
واژه‌های کلیدی: تجمع فلزات سنگین، گونه‌های درختی، کارخانه سیمان نهاوند، شاخص MAI
متن کامل [PDF 383 kb]   (557 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1398/4/16 | پذیرش: 1398/9/2 | انتشار: 1399/6/31
فهرست منابع
1. ابراهيمي، م.، جعفري، م.، ثواقبي، غ. ر.، آذرنيوند، ح.، طويلي، ع.، مادريد، ف. 1391. بررسي گياه پالايي گونه Phragmites australis در خاك هاي آلوده به فلزات سنگين، نشريه مرتع، 6(1): 10-1.
2. پناه، ا.، کرمشاهي، ع.، ميرزايي، ج.، حيدري، م. 1396. بررسي ترسيب فلزات سنگين در خاک و برگ درختان اکاليپتوس، سروسيمين و اقاقيا در حاشيه کارخانه سيمان شهر ايلام، فصلنامه بهداشت در عرصه، 5 (2): 36 تا 41.
3. پناه، ا.، کرمشاهي، ع.، ميرزايي، ج.، دارابي، م. 1395. گياه‌پالايى كادميوم، روى، سرب و منگنز در برگ 9 گونه درختى اطراف كارخانه سيمان (گياه‌پالايى فلزات سنگين در گونه‌هاى درختى)، فصلنامه پژوهش در بهداشت محيط، 2( 3): 220-212.
4. پورخباز، ح.ر.، جوانمردي، س. 1397. تعيين غلظت فلزات سنگين در پوشش گياهي اطراف کارخانه سيمان بهبهان توسط بيوانديکاتورهاي گياهي، فصلنامه‌ي علمي-پژوهشي فضاي جغرافيايي، 18(62): 29-19.
5. تمرتاش، ر.، منتظري، ف.، طاطيان، م.ر.، وهاب زاده، ق. 1396. غلظت عناصر سنگين(مس، سرب و روي) در سه گونه مرتعي و خاک‌هاي مجاور اطراف کارخانه سيمان کياسر در شمال ايران، فصلنامه علوم محيطي، 14(4): 14-1.
6. جوکار، م.، رستمي شاهراجي، ت.، محمدي، م.، گليج، ا. 1395. استفاده از گونه‌هاي درختي رطوبت پسند در جذب زيستي کادميوم در محيط‌هاي آلوده، مجله آب و فاضلاب، 28(4): 78-70.
7. جهانتاب، ا.، جعفري، م.، متشرع¬زاده، ب.، طويلي، ع.، ضرغام، ن. 1395. ارزيابي پتانسيل گياه‌پالايي گونه‌هاي گياهي مرتعي در خاک‌هاي آلوده به ترکيبات نفتي با تاکيد بر فلز سنگين نيکل. فصلنامه علوم محيطي، 14(3): 122- 107.
8. جهانتاب، ا.، جعفري، م.، متشرع¬زاده، ب.، طويلي، ع.، ضرغام، ن. 1395. ارزيابي گونه¬هاي گياهي مقاوم به فلزات سنگين در مناطق نفت خيز (مطالعه موردي: پازنان گچساران). نشريه علمي پژوهشي مرتع، 10(4): 425- 409.
9. حاتمي‌منش، م.، مرتضوي، ث.، سلگي، ع.، مهتدي، ا. 1398. ارزيابي ظرفيت گونه‌هاي درختي و درختچه‌اي در تجمع ذرات معلق هوا (PM10، PM2.5 وPM0.2 )، مجله سلامت و محيط زيست، 12(1): 12-1.
10. شعبانيان، ن.، چراغي، چ. 1392. مقايسة زيست پالايي فلزات سنگين توسط گونه‌هاي چوبي مورد استفاده در جنگلداري شهري سنندج، فصلنامة علمي - پژوهشي تحقيقات جنگل و صنوبر ايران، 21 (1): 165-154.
11. صائب، ک.، قربانزاده، س.، کاردار، س.، خادمي، ر. 1393. بررسي غلظت فلزات سنگين در برگ گونه‌هاي گياهي اطراف کارخانه سيمان (مطالعه موردي کارخانه سيمان گلستان)، پژوهش‌هاي زراعي در حاشيه کوير، 11(4): 254-245.
12. طويلي، ع.، جهانتاب، ا.، جعفري، م.، متشرع¬زاده، ب.، ضرغام، ن. 1397. پالايش خاک هاي آلوده به فلز سنگين سرب به وسيله گياهان مرتعي در شرايط گلخانه¬اي. مجله علمي پژوهشي مجله پژوهش هاي گياهي (زيست شناسي سابق). 31 (3) : 583-593.
13. عطا آبادي، م.، هودجي، م.، نجفي، پ. 1388. زيست رديابي فلزات سنگين به‌وسيلة گياهان رويش‌يافته در منطقة صنعتي فولاد مبارکة اصفهان، محيط شناسي، 35(52): 92-83.
14. عليزاده، م.، زاهدي اميري، ق.، شيرمردي، م.، شهرياري، م.ح. 1393، بررسي تأثير فلزات سنگين (سرب، کادميوم و کروم) بر خصوصيات ريخت شناسي ريشة نهالهاي Populus alba L و Populus nigra L، مجلۀ جنگل ايران، 6(3): 277-267.
15. منتظري، ف.، تمرتاش، ر.، طاطيان، م.ر.، حجتي، م. 1397. پتانسيل جذب عناصر سنگين توسط گونه هاي مرتعي گون و کلاه ميرحسن از خاك (مطالعه موردي: مراتع اطراف کارخانه سيمان فيروزکوه)، فصلنامه علمي-پژوهشي تحقيقات مرتع و بيابان ايران، جلد 25 ، شماره 2، ص 288-278.
16. منتظري، ف.، تمرتاش، ر.، طاطيان، م.ر.، حجتي، م. 1395. بررسي غلظت سرب، روي و مس در خاك و گونه مرتعي در اطراف کارخانه سيمان فيروزکوه Kochia prostrate(L.) Schrad.، نشريه حفاظت زيست بوم گياهان، 4(8): 158-145.
17. موسوي ميركلا، ر.، منبري، م.، اسحاقي راد، ج. 1396. بررسي برخي از خصوصيات رويشي و اكولوژيكي گونه سنجد در استان آذربايجان غربي (Elaeagnus angustifolia)، مجله پژوهش‌هاي گياهي (مجله زيست شناسي ايران)، 30(1): 213-200.
18. مجيدي، ط.، طاهري، م.، آقاجانلو، ف.، موسوي، ا.، شجاعي، م.، تکاسي، م.، مرادي، پ.، حيدري، ف. 1394. مقدار جذب عناصر روي، مس، کادميوم و سرب در برگ چندگونۀ چوبي، مجله پژوهش و توسعه جنگل، 1(4): 284-271.
19. نورپور، ع.ر.، كاظمي شهابي، ن. 1393. مدلسازي پراكنش آلايندههاي هوا خروجي از دودكش كارخانه سيمان ايلام، نشريه مهندسي عمران و محيط زيست، 44(1): 120-107.


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 8، شماره 16 - ( بهار و تابستان 1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها