:: دوره 8، شماره 16 - ( بهار و تابستان 1399 ) ::
جلد 8 شماره 16 صفحات 199-173 برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی تأثیر جنگل کاری Albizia lebbek (L.) Benth بر تنوع گونه ای گیاهی و مشخصه های فیزیکی و شیمیایی خاک در اقلیم گرم و خشک بیابانی
ندا حمیدی1 ، سینا عطارروشن*
1- اهواز دانشگاه ازاد اسلامی واحد اهواز دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی گروه محیط زیست
دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، اهواز دانشگاه ازاد اسلامی واحد اهواز دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی گروه محیط زیست ، sina_2934@yahoo.com
چکیده:   (2580 مشاهده)
به‌ منظور بررسی تنوع گونه­ای گیاهی در عرصه­های جنگل­کاری شده، این مطالعه در جنگل‌های دست کاشت با گونه درختی برهان (Albizia lebbek (L.) Benth) مجاور شرکت صنایع فولاد خوزستان به مساحت 60 هکتار در جنوب شرقی شهرستان اهواز در استان خوزستان انجام شد. به این منظور 30 قطعه‌نمونه به ابعاد 20×20 متر به روش تصادفی سیستماتیک در منطقه جنگل‌کاری شده و 30 قطعه‌نمونه در منطقه شاهد پیاده شد. در داخل هر قطعه‌نمونه، پوشش گیاهی شامل (گونه­های درختی، درختچه­ای و بوته­ای)، مشخصه­های فیزیکی و شیمیایی خاک برداشت گردید. پوشش علفی در قطعات نمونه به ابعاد 8×8 متر (64 مترمربع) که در مرکز قطعات نمونه 400 مترمربعی پیاده گردید، برداشت شد. به‌منظور برداشت داده­های پوشش علفی از روش پلات­های حلزونی ویتاکر استفاده گردید. در این منطقه 53 گونه گیاهی شناسایی شدند. آنالیز تطبیقی متعارف (CCA) نشان داد، منطقه شاهد و منطقه جنگل‌کاری شده هرکدام تشکیل یک گروه بوم‌شناختی مجزا را در منطقه داده‌اند. ازنظر ترکیب گونه‌های گیاهی بیشترین مقدار شاخص­های تنوع گونه­ای سیمپسون (043/0±73/0)، شانون-وینر (022/0±73/1) و شاخص یکنواختی شانون-وینر (003/0±56/0) و غنای گونه­ای گیاهی (63/0±06/24) در منطقه شاهد برآورد گردید. بررسی شرایط ادافیکی نشان داد جنگل­کاری نتوانسته تأثیری بر بافت و همچنین اسیدیته خاک داشته باشد اما مشخصه­های شیمیایی خاک در منطقه شاهد شرایط مطلوب­تری را نشان داد. نتایج حاصل از این پژوهش مبین این نکته است که جنگل­کاری بدون رعایت معیارهای فنی و علمی می­تواند موجب کاهش تراکم و تنوع پوشش گیاهی علفی منطقه شده که خود می­تواند آثار مخربی در رویشگاه داشته باشد.
واژه‌های کلیدی: آنالیز تطبیقی متعارف، جنگل کاری، درخت برهان، شاخص های تنوع گونه ای.
متن کامل [PDF 793 kb]   (562 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1398/3/28 | پذیرش: 1398/8/27 | انتشار: 1399/6/31
فهرست منابع
1. آتشگاهي، ز.، اجتهادي، ح.، زارع، ح.، 1388. معرفي فلور، شكل زيستي و پراكنش جغرافيايي گياهان در جنگلهاي شرق دودانگه ساري، استان مازندران، مجله زیست شناسی ایران، 22 (2): 203-193.
2. آقاسی، م. ج.، بهمن یار، م. ع.، و اکبرزاده، م.، 1385. مقایسه اثرات قرق و پخش آب بر روی پارامترهای پوشش گیاهی و خاک در مراتع کیاسر، استان مازندران. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 13(4):87-73.
3. ابراري و اجاري، ک. و ويس كرمي، غ. ح. 1384. مطالعه فلورستيك منطقه هشتاد پهلو خرم آباد. فصلنامه پژوهش و سازندگي، 18 (2 (پي¬آيند 67) در منابع طبيعي): 58-64.
4. اسحاقی راد، ج.، حیدری، م.، مهدوی، ع.، زینی وند زاده، م.، 1390. تاثیر فعالیتهای تفرجی بر پوشش گیاهی و خاک پارک جنگلی چغاسبز ایلام، مجله جنگل ایران، سال سوم، شماره1، 71-80.
5. اسدي، م.، معصومي، ع. ا.، خاتمساز، م. و مظفريان، و. ا.، (ويراستاران)1381-1367. فلور ايران شماره هاي 38-1، انتشارات مؤسسة تحقيقات جنگل ها و مراتع کشور.
6. اسماعیل زاده، ا.، حسینی، س. م. و اولادی، ج. 1384. معرفي فلور، شكل زيستي و پراكنش جغرافيايي گياهان رويشگاه سرخدار افراتخته. پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، 68: 66-76.
7. اردكاني، م.، 1385. اكولوژي عمومی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ هفتم، 340 صفحه.
8. علی احیایی، م. و بهبهانی زاده، ع.ر.، 1372. شرح روش هاي تجریه شیمیایی خاك. نشریه شماره 893. مؤسسه تحقیقات آب و خاك. 115 صفحه.
9. اکبرزاده، م. و رزاقی، ش.، 1381. حفظ و بقای گونه های مهم مرتعی با استفاده از گرده افشانی زنبور عسل در مراتع ییلاقی ییلاقی استان مازندران. مجموعه مقالات اولین همایش ملی تحقیقات مدیریت دام و مرتع، سمنان.
10. پوربابایی، ح.، 1377. تنوع زیستی گونه های چوبی در جنگلهای استان گیلان (هیرکانی غربی). رساله دوره دکتری دانشگاه تربیت مدرس، 263 صفحه.
11. پوررضایی، ج.، ترنیان، ف.، پایرنج، ج.، دیفرخش، م.، 1389. بررسی فلورستیک و جغرافیای گیاهی حوزه آبخیز تنگ بن بهبهان، مجله جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران، سال دوم، شماره1، صفحه 49-37.
12. جلیل وند، ح.، تمرتاش، ر. و حیدرپور، ح.، 1386. تاثیر چرا بر پوشش گیاهی و برخی خصوصیات شیمیایی خاک در مراتع کجور نوشهر. مجله علمی و پژوهشی مرتع1: 53-66.
13. جعفری، م.، زارع چاهوکی، م.ع.، آذرنیوند، ح.، باغستانی میبدی، ن.، و زاهدی امیری، ق.، 1381. بررسی روابط پوشش گیاهی مراتع پشتکوه یزد با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک با استفاده از روشهای تجزیه و تحلیل چند متغیره ، مجله منابع طییعی ایران، 55 :419-433.
14. جوادی، ا.، مامون، ز.، 1390. بررسی اثرات آتش¬سوزی طبیعی بر روی برخی خصوصیات خاک و پوشش گیاهی اکوسیستم مرتع (مطالعه¬موردی: مرتع پیرگل¬سرخ بهبهان)، فصلنامه تحقیقات منابع طبیعی تجدید شونده، سال دوم، شماره اول، صفحه 54-45.
15. جوادی، ا.، جعفری، م.، آذرنیوند، ح. و علوی، ج.، 1384. بررسی اثر شدت چرای دام بر تغییرات ماده آلی و نیتروژن خاک در مرتع لار. مجله منابع طبیعی ایران، 85 (3): 722-718.
16. حقانی، ق. و حجتی، م.، 1385. بررسی تغییرات گونه¬ای در عملیات بیولوژیک بیابانزدایی. فصلنامه جنگل و مرتع، شماره 70، 44-51.
17. حسن زاد ناورودی، ا.، نمیرانیان، م.، و زاهدی امیری، ق.، 1383. رابطه بین ویژگیهای کمی و کیفی توده¬های جنگلی طبیعی راش با عوامل محیطی رویشگاه، مجله منابع طبیعی ایران، 2: 248-235.
18. حسين زاده، گ.، جليلوند، ح. و تمرتاش، ر.، 1386. تغييرات پوشش گياهي و برخي از خصوصيات شيميايي خاك در مراتع با شدتهاي مختلف چرائي. فصلنامه علمي پژوهشي تحقيقات مرتع و بيابان ايران. شماره صفحه 512-500.
19. حمزه، ب.، خانحسني، م.، خداكرمي، ی.، نعمتي پيكاني، م.، 1378. بررسي فلورستيكي و جامعه¬شناسي گياهي جنگلهاي چهارزبر كرمانشاه، فصلنامة پژوهشي تحقيقات جنگل و صنوبر ايران، شماره 16 (2).
20. حیدری، م.، پوربابایی، ح.، عطارروشن، س.، 1390. وضعیت زادآوري طبیعی بلوط ایرانی در بین گروههاي بوم شناختی در ناحیه رویشی کردو- زاگرس. فصلنامه زیست شناسی ایران. جلد 24، شماره4، صفحه 592-578.
21. ديناروند، م. و شريفي، م.، 1387. نگرشي بر پوشش گياهي زيستگاههاي جنوب غرب كشور (استان خوزستان). پژوهش و سازندگي در منابع طبيعي، شماره 81: 86-77.
22. دولتخواهي، م.، عصری، ی. و دولتخواهي، ع.، 1390. بررسي فلوريستيك منطقه حفاظت شده ارژن پريشان در استان فارس. فصلنامه تاكسونومي و بيوسيستماتيك، شماره 3 (9): 31-46.
23. زبیري، م.، بیگلربیگی، ب.، 1372. روش¬هاي آماربرداري در زاگرس، مجله منابع طبیعی ایران، شماره 46، نشریه دانشکده منابع طبیعی کرج، صفحه 10-1.
24. زارع¬زاده، ع.، مير وكيلي، س.م.، ميرحسيني، ع.، 1386. معرفي فلور، شكل زيستي و کوروتیپ گياهان در هدام¬گاهان مهريز استان يزد. پژوهش و سازندگي در منابع طبيعي، شماره 74: 137-129.
25. زارع زردینی، ع.، 1377. مطالعه خاک، توپوگرافی و پوشش گیاهی و رابطه آن با تولید مرتع دق فینو هرمزگان. پایان¬نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع¬طبیعی گرگان، 102 صفحه.
26. زرین کفش، م.، 1367. خاکشناسی کاربردی. انتشارات دانشگاه تهران، 245 صفحه.
27. زاهدی¬امیری، ق.، محمد لیمائی، س.، 1381. ارتباط بین گروه¬های اکولوژیک گیاهی در اشکوب علفی با عوامل رویشگاهی (مطالعه موردی: جنگلهای میان بند نکاء) ، مجله منابع طبیعی ایران، 55 :341-353.
28. سلامی، ا.، زارع، ح.، امینی، ط.، اشکوري، ا.، اجتهادي، ح. و جعفري، ب.، 1386. بررسی و مقایسه تنوع گونه¬اي گیاهان دو عرصه تحت چرا و قرق کهنه لاشک نوشهر. مجله پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، شماره75 ، ص46-37.
29. شهرکی، م.، پاکروان، م. و عصری، ع. 1388. مطالعه رستنی¬های منطقه عین¬الکش کرمانشاه. فصلنامه پژوهشهای علوم گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی گرگان، شماره9. صفحات 19-9.
30. صالحی، ع.، 1384. بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در ارتباط با گروه های اکولوژیک درختی در سری نم خانه جنگل خیرود کنار، مجله منابع طبیعی ایران، جلد 58، شماره3.
31. صفي¬خاني، ك.، رحيم¬نژاد، م.ر. و كلوندي، ر.، 1385. بررسي فلوريستيك و تعيين اشكال زيستي گياهان منطقه حفاظت شده خان گرمز در استان همدان. مجله پژوهش و سازندگي، 70: 70-78.
32. عباسي، ح.، قرباني پاشاكلايي، ج.، صفاييان، ن. و تمرتاش، ر.، 1388. اثر آتش¬سوزي پوشش گياهي بر ترکيب گونه¬اي بانک بذر خاک در پارک ملي بمو شيراز. فصلنامه مرتع، 3(4):623-640.
33. عصري، ی. و مهرنیا، م. 1381. معرفي فلور بخش مركزي منطقه حفاظت شده سفيد كوه. فصلنامه منابع طبيعي ايران، 55 (3): 363-378.
34. عطارروشن، س.، 1396. مطالعه گروه گونه¬هاي اکولوژیک و تنوع گونه¬هاي گیاهی در ذخیره¬گاه جنگلی کُنار تنگ پل شهرستان مسجد سلیمان پس از قرق بلند مدت. فصلنامه حفاظت گیاه و زیست بوم. دوره پنجم، شماره دهم، صفحه 212-197.
35. فتاحی، م.، انصاری، ن.، عباسی، ح. ر.، خان حسنی، م.، 1379. مدیریت جنگلهای زاگرس (جلد اول)، انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، 471 صفحه.
36. قلاسي مود، ش.، جليلي، ب. و بخشي، غ.، 1385. معرفي فلور، شكل زيستي گياهان ناحيه غرب. پژوهش و سازندگي، 73: 73-65.
37. قهرمان، ا.، (1378-1354). فلور رنگي، جلدهاي 20-1، انتشارات مؤسسة تحقيقات جنگلها و مراتع.
38. كاشي¬پزها، ا.ح.، عصري، ی. و مرادي، ح.ر.، 1383. معرفي فلور، شكل زيستي و پراكنش جغرافيايي گياهان منطقه باغ شاد. پژوهش و سازندگي، 17(2 (پي آيند 63) در منابع طبيعي): 95-103.
39. كلوندي، ر.، صفي خاني، ک.، نجفي، ق. و باباخانلو ، پ.، 1386. شناسايي گياهان دارويي استان همدان. فصلنامة علمي- پژوهشي تحقيقات گياهان دارويي و معطر ايران. 33 (3): 374-350.
40. محمودی، ش. و حکیمیان، م.، 1384. مبانی خاکشناسی، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
41. مبين، ص.، 1354. رستنيهاي ايران، جلد1، انتشارات دانشگاه تهران، ص 502.
42. مبين، ص.، 1364. رستنيهاي ايران، جلد 3، انتشارات دانشگاه تهران، ص 665.
43. مبين، ص.، 1374. رستنيهاي ايران، جلد 4، انتشارات دانشگاه تهران، ص 336.
44. محمودی، ج.، وحید چوپانی، ح. و اکبرلو، م.، 1389. تاثیر قرق بر تنوع زیستی در مراتع استپی (مطالعه موردی مراتع منطقه بزداغی استان خراسان شمالی). فصلنامه علمی تخصصی اکوسیستم های طبیعی ایران. سال اول، شماره دوم، صفحه 146-155.
45. مظفريان، و. ا.، 1362. گياهان خانوادة چتريان در ايران نشرية شمارة 35، انتشارات سازمان جنگلها و مراتع، ص 395.
46. مظفريان، و.، 1378. فلور¬خوزستان، انتشارات مركز تحقيقات منابع طبيعي استان خوزستان، صفحه 243.
47. مظفريان، و. ا.، 1379. فلور يزد، مؤسسة انتشارات يزد، ص 472.
48. مظفريان، و.، 1383. درختان و درختچه هاي ايران، انتشارات فرهنگ معاصر، صفحه 982.
49. میرجلیلی، ع.، 1376. گیاهان در محیط تنش زا، انتشارات نوربخش، 245 صفحه.
50. ميرزا علي، ا.، 1383. بررسي تأثير قرق بر روي پوشش گياهي و خاك سطحي مراتع شور گميشان در استان گلستان. پايان نامه كارشناسي ارشد رشته مرتعداري. دانشگاه تربيت مدرس، 59 صفحه.
51. میرزایی، ج.، 1385. رابطه پوشش¬گیاهی با توپوگرافی و خاک در جنگلهای شمال ایلام. پایان¬نامه کارشناسی ارشد، گروه جنگداری دانشگاه تربیت مدرس، 75 صفحه.
52. منافی، ح.، 1383. بررسی برخی خصوصیات بوم شناختی بلوط سفید در جنگلهای ارسباران. دانشکده منابع طبیعی صومعه سرا، 120 صفحه.
53. مهندسین مشاور تژآب سد، 1387. مطالعات طرح جنگلداری چندمنظوره استان خوزستان، جهاد کشاورزی، سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، اداره کل منابع طبیعی استان خوزستان.
54. نقشینه پور، ب.، 1367. کلیات خاکشناسی جلد دوم، جنبه¬های حاصلخیزی خاک. انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز، 114 صفحه.


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 8، شماره 16 - ( بهار و تابستان 1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها