:: دوره 8، شماره 16 - ( بهار و تابستان 1399 ) ::
جلد 8 شماره 16 صفحات 248-229 برگشت به فهرست نسخه ها
مدل‌سازی تخریب پوشش گیاهی در مناطق تحت حفاظت در اثر برنامه مدیریتی(مطالعه موردی: پارک ملی سرخه‌حصار)
زهرا مصفایی ، علی جهانی* ، محمدعلی زارع چاهوکی ، حمید گشتاسب میگونی ، وحید اعتماد
دانشکده محیط زیست کرج ، ajahani@ut.ac.ir
چکیده:   (2771 مشاهده)
پژوهش حاضر در پارک ملی سرخه‌حصار باهدف شناسایی اثرگذارترین عوامل و برنامه‌های مدیریتی مؤثر بر تخریب پوشش گیاهی و ارائه مدل پیش‌بینی تخریب در اثر برنامه‌های مختلف مدیریتی با استفاده از روش رگرسیون و شبکه عصبی مصنوعی انجام شد. بدین منظور، پس از تعیین واحدهای همگن اکولوژیکی به کمک نقشه رقومی ارتفاعی با مقیاس 1:50000، تعداد 480 نمونه خاک با روش ترانسکت نواری و با توجه به عمق خاک و ریشه‌دوانی گیاهان منطقه چهار پروفیل با عمق‌های 5، 10، 15 و 20 سانتی‌متر حفر شد.تعداد 600 نمونه پوشش گیاهی نیزبا استفاده از پلات مربع 2 در 2 و روش سطح حداقل با توجه به نوع، تراکم و پراکنش گونه‌های گیاهی انجام گرفت. به‌منظورمدل‌سازی رگرسیون و شبکه عصبی مصنوعی عوامل انسانی، اکولوژیک و خصوصیات خاکبه‌عنوان متغیرهای ورودی و شاخص تنوع زیستی شانون به‌عنوان متغیر خروجی انتخاب شد. مدل رگرسیون در نرم‌افزارSPSS و مدل شبکه در نرم‌افزارMATLAB طراحی شد. نتایج روش توأم و حذف بامقدار 422/0=R در مدل رگرسیون (811/1=MSE) و مقدار 506/0=R در مدل شبکه عصبی مصنوعی (694/0=MSE) نشان داد مدل شبکه با ساختار پرسپترون چندلایه و یک‌لایه مخفی و 18 نورون، با توجه به مقدار ضریب تبیین کل بالاتراز مدل رگرسیون (506/0) و خطای کمتر (694/0) در پیش‌بینی تخریب مدل کارآمدتری می‌باشد. نتایج آنالیز حساسیت نشان داد رطوبت وزنی خاک نقش کلیدی در تخریب پوشش گیاهی دارد که پیشنهاد می‌شود با احیای خاک و پوشش گیاهی در بخش‌های تخریب‌یافته از روند تخریب جلوگیری شود.
واژه‌های کلیدی: شبکه عصبی مصنوعی، پارک ملی، مدل‌سازی پوشش گیاهی، رگرسیون، ارزیابی اثرات محیط‌زیستی
متن کامل [PDF 690 kb]   (598 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1397/11/27 | پذیرش: 1398/6/30 | انتشار: 1399/6/31
فهرست منابع
1. ارشد، ر.ر.، صیاد، غ.، مظلوم، م.، شرفا، م.، جعفرنژادی، ع. 1391. مقایسه روش‌های شبکه عصبی مصنوعی و رگرسیونی برای پیش‌بینی هدایت هیدرولیکی اشباع خاک‌های استان خوزستان. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک، 16(60): 107-118.
2. آقاجانی، ح.، مروی مهاجر، م.ر.، جهانی، ع. ، آصف، م.ر.، شیروانی، ا. وآذریان، م. 1392. بررسی فاکتورهای موثر رویشگاهی بر فراوانی قارچ‌های ماکروسکوپی چوب‌زی و تحلیل حساسیت با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی (مطالعه موردی: جنگل خیرود نوشهر). فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران،21(4): 617-628.
3. براتی، ب.، جهانی، ع.، زبردست، ل.، رایگانی، ب. 1396. ارزیابی یکپارچگی مناطق حفاظت شده با به‌کارگیری رهیافت اکولوژی سیمای سرزمین (منطقه مورد مطالعه: پارک ملی و پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی). مجله آمایش سرزمین، 9(1): 153-168.
4. پيري صحراگرد، ح.، زارع چاهوکي، م.ع.، آذرنيوند، ح. 1394.مدل سازي پراکنش گونه هاي گياهي مناطق خشک و بياباني با استفاده از روش شبکه هاي عصبي مصنوعي (بررسي موردي: مراتع حوض سلطان استان قم).‎ نشریه مدیریت بیابان، 3(5): 26-39.
5. پیری صحراگرد، ح.، زارع چاهوکی، م.ع.، آذرنیوند، ح. 1395. کاربرد روش آنتروپی حداکثر در مدل‌سازی پیش‌بینی پراکنش رویشگاه‌های گیاهی (مطالعه موردی: مراتع بخش خلجستان استان قم). مجله مرتع و آبخیزداری (مجله منابع طبیعی ایران)، 69(4): 819-834.
6. پيلهورشهريا.،ايوبيش. وخادميح. 1389. مقايسهمدلشبكهعصبيورگرسيونخطيچندمتغيرهدرپيشبينيكربنآليخاكبهكمك دادههايآناليزسطحزمين (مطالعهموردي: منطقهضرغامآبادسميرم). نشريهآبوخاك، 24(6): 11511163
7. جاهدیپور،س.،کوچکی، ع.، محلاتی، م.ن.، مقدم، پ.ر. 1395. تاثیرعواملفیزیوگرافیکبرتنوع‌زیستیگونه‌هایگیاهیاکوسیستمبیابانیکاخکگناباد. مجلهعلمیپژوهشیمهندسیاکوسیستمبیابان،5(13): 1-12.
8. جعفریحقیقی،م. 1382. روش‌هایتجزیهخاک- نمونه‌برداریوتجزیه‌هایمهمفیزیکیوشیمیاییباتاکیدبراصول تئوریوکاربردی،انتشاراتندایضحی،چاپاول، 236.
9. جعفريان جلودار، ز.، ارزاني، حسين.، جعفري، محمد.، زاهدي اميري، ق.ا.، آذرنيوند، ح. 1387. تحليل ارتباط بين توزيع جوامع گياهي و عوامل اقليمي و فيزيوگرافيك با استفاده از روش‌هاي طبقه بندي و رسته‌بندي در مراتع رينه.‎ مجله علمی -پژوهشی مرتع، 2(2):125-140.
10. جهانی، ع. 1395. مدل‌سازی آشفتگی انبوهی جنگل در ارزیابی محیطی با استفاده از شبکهعصبی مصنوعی. فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران،24(2): 322-310.
11. جهانی، ع. 1396. مدل‌سازی ارزیابی کیفیت زیباشناختی منظر جنگل با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی. پژوهش‌های علوم و فناوری چوب و جنگل، 24(3): 17-34.
12. حیدری،م.،پوربابائی، ح.،اسماعیلزاده، ا. 1393. بررسیتأثیرخصوصیاترویشگاهیوتخریب‌هایانسانیبرتنوعگونه‌هایگیاهیزیراشکوبوخاکدراکوسیستمجنگلیزاگرسبااستفادهازروشتحلیلمسیر. مجلهپژوهش‌هایگیاهی (مجلهزیستشناسیایران)، 28(3): 535-548.
13. خلاصی اهوازی، ل.، زارع چاهوکی، م.ع.، حسینی، س.ز. 1394. مدل‎سازی پراکنش جغرافیایی رویشگاه گونه‏‌هایArtemisiaaucheriوArtemisia sieberiبر اساس روش‎‌های مبتنی بر حضور(MaxEntوENFA)تحقیقات منابع طبیعی تجدید شونده، 6(1-19): 57-74.
14. رایگانی، ب.، جهانی، ع.، ستاری راد، ا.، شوقی، ن. 1397. پیش‌بینی تغییرات کاربری زمین برای سال 2030 با استفاده از سنجش از دور و تصاویر چندزمانۀ لندست (مطالعۀ موردی: شهر مشهد). مجله آمایش سرزمین،10(2): 249-269.
15. زارع چاهوکی، م.ع.، قمی، س.، آذرنیوند، ح.، پیری صحراگرد، ح. 1388. بررسی رابطه بین تنوع گونه‌ای و عوامل محیطی (مطالعه موردی: مراتع آرتون-فشندک طالقان). مجله علمی پژوهشی مرتع، 3(2):171-180.
16. زارعچاهوکی،م.ع. 1392. تجزیهوتحلیلدادههایدرپژوهشهایمنابعطبیعیبانرمافزار.SPSSانتشاراتجهاد دانشگاهیتهران،چاپدوم، 310.
17. زارع چاهوکی، م.ع.، حسینی، م.، طویلی، ع. 1394. بررسی عوامل موثر بر تغییرات تنوع گونه‌ای در مراتع طالقان میانی (مطالعه موردی: مراتع اطراف روستای وشته). مجله پژوهش‌های گیاهی (زیست‌شناسی ایران)، 28(2): 315-307.
18. زارع چاهوکی، م.ع.، خلاصی اهوازی، ل.، آذرنیوند، ح. 1393. مدل سازي پراکنش گونه‌هاي گياهي بر اساس عوامل خاک و توپوگرافي با استفاده از روش رگرسيون لوجستيک در مراتع شرق سمنان.‎ مرتع و آبخیزداری (منابع طبیعی ایران)، 67(1): 45-59.
19. زارعچاهوکی،م.ع.،ناصریحصار، ن. 1397. مدل‌سازیپراکنشرویشگاهگونه‌هایگیاهیباروشرگرسیونلجستیک درمراتعنیمهخشک(مطالعهموردی: مراتعاشتهار)مجلهپژوهش‌هایگیاهی (مجلهزیستشناسیایران)،31(1): 29-44.
20. شیرانی، ن.، جهانی، ع.، گشتاسب، ح.، اعتماد، و. 1396. ارزیابی اثرات اکولوژیک تفرج بر کیفیت خاک و پوشش گیاهی در مناطق تحت حفاظت (مطالعه موردی: پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو). مجله مجیط زیست طبیعی، مجله منابع طبیعی ایران، 70(4): 881-891.
21. فخرآبادی،س.،جعفریان، ز.،حیدری،ق.ا.،قلیچنیا، ح. 1394. مطالعهشاخص‌هایتنوعوغنایگونه‌ایدرشیوه‌هایمختلفبهره‌برداریازمراتع(مطالعهموردی: مراتعپلور). نشریهحفاظتزیستبومگیاهان،3(6): 15-26.
22. کارگر، م.، جعفریان، ز. 1393. مقایسه مدل‌های شبکه عصبی مصنوعی و رگرسیون چند متغیره در پیش‌بینی درصد پوشش درمنه کوهی از روی برخی خصوصیات خاک. مجله تحقیقات منابع طبیعی تجدید شونده، 5(2-16): 27-36.
23. میرزاوند، م.، قاسمیه، ه.، ساداتی نژاد، س.ج.، اکبری، م. 1394. مقایسه مدل‌های شبکه عصبی مصنوعی و رگرسیون چند متغیره در تخمین تغییرات کیفی آب زیرزمینی (مطالعه موردی: آبخوان کاشان). نشریه دانش آب و خاک، 25(2): 207-220.
24. نقی‌زاده اصل، ف.، جعفری، م.، آذرنیوند، ح.، زارع چاهوکی، م.ع.، عباسی، ح.ر. 1396. بررسی تأثیر عوامل محیطی بر تنوع گونه‌ای در مراتع اشتهارد. مجله مرتع و آبخیزداری (مجله منابع طبیعی ایران)، 70(1): 257-262.


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 8، شماره 16 - ( بهار و تابستان 1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها