:: دوره 6، شماره 12 - ( بهار و تابستان 1397 ) ::
جلد 6 شماره 12 صفحات 38-23 برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی ویژگی های ساختاری و عملکردی لکه های اکولوژیک مراتع در سطوح مختلف مدیریتی در پارک ملی گلستان
عبدالله چمنی* ، موسی اکبرلو2 ، عادل سپهری ، منصور مصداقی3 ، معصومه مازندرانی4
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‌طبیعی گرگان، دانشجوی دکتری علوم مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‌طبیعی گرگان، ایران. ، chamani40@yahoo.com
2- گروه مرتعداری، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‌طبیعی گرگان
3- گروه مرتعداری، دانشکده محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد
4- گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان
چکیده:   (4033 مشاهده)
جهت اعمال مدیریت علمی و صحیح بر اکوسیستم­های مرتعی، داشتن اطلاعاتی از آن به‌عنوان شاخص­های سلامت و کارکرد موردنیاز است. ارزیابی اکوسیستم­های مرتعی در برابر عکس­العمل­های محیطی و مدیریتی برای بهره­برداران این نوع اکوسیستم­ها از اهمیت بالایی برخوردار است. پارک ملی گلستان و مراتع اطراف آن با توجه به نوع مدیریتی (حفاظت) که بر آن‌ها اعمال می­شود می­تواند به لحاظ ساختاری و عملکردی کارکردهای متفاوتی داشته باشد. ازاین­رو، هدف از مطالعه حاضر بررسی خصوصیات ساختاری و عملکردی لکه­های اکولوژیک مراتع در سه منطقه پارک ملی گلستان، منطقه حفاظت­شده قرخود و منطقه ییلاقی اسپاخو است. بدین منظور در هر یک از مناطق مورد مطالعه در دامنه شرقی با استفاده از 3 ترانسکت 50 متری در جهت شیب غالب دامنه، لکه­ها و مناطق بین لکه­ای در 5 تکرار بررسی شد. با استفاده از مدل تحلیل عملکرد چشم­انداز (LFA)، سه ویژگی عملکردی (پایداری خاک، نفوذپذیری خاک و چرخه مواد غذایی) و خصوصیات ساختاری شامل (تعداد لکه­ها، سطح کل لکه­ها، شاخص سطح لکه­ها، شاخص سازمان‌یافتگی چشم­انداز) بررسی شد. نتایج نشان داد اکثر خصوصیات ساختاری (میانگین طول لکه، تعداد لکه، میانگین عرض لکه، سطح کل، شاخص سطح لکه و شاخص سازمان) در منطقه پارک ملی بیشتر از منطقه قرخود و اسپاخو است. از نظر شاخص پایداری بین مناطق پارک ملی با قرخود در سطح پنج درصد اختلاف معنی­داری وجود ندارد. شاخص­های نفوذپذیری و چرخه مواد غذایی در سطح پنج درصد اختلاف معنی­داری باهم نشان داد. در منطقه پارک ملی و قرخود بالاترین شاخص عملکردی مربوط به قطعه اکولوژیک گندمی + پهن­برگ علفی و در منطقه اسپاخو بالاترین شاخص عملکردی مربوط به قطعه اکولوژیک بوته + پهن­برگ علفی بود. از خصوصیات عملکردی و ساختاری می‌توان به‌عنوان هشدارهای اولیه برای تعیین تخریب مرتع و از این طریق اقدامات لازم جهت جلوگیری از شدت تخریب یا بهبود شرایط فراهم آورد.
واژه‌های کلیدی: خصوصیات ساختاری و عملکردی، لکه‌های اکولوژیک، تحلیل عملکرد چشم‌انداز، مراتع، پارک ملی گلستان
متن کامل [PDF 250 kb]   (759 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1396/9/18 | پذیرش: 1396/12/20 | انتشار: 1397/9/3
فهرست منابع
1. ارزانی، ح.، عابدي، م. 1385 . بررسی اثر مدیریت بر تغییرات ویژگی هاي سلامت مرتع و شاخص هاي تعیین کننده آن . تحقیقات مرتع و بیابان، 13: 161-145.
2. باقری، ا. مصداقی، م و امیرخانی، م. 1387. مقايسه تركيب پوشش گياهي مراتع تحت قرق، چراي آهو و گوسفند در پارك ملي گلستان و مناطق همجوار. پژوهش و سازندگی، 80: 93-83.
3. جعفری، ف.، بشری، ح.، جعفری، ر. 1393. بررسی و مقایسه ویژگی هاي ساختاري و عملکردي چشم انداز در لکه هاي اکولوژیک و وضعیت هاي مختلف اکوسیستم هاي مرتعی (مطالعه موردي: مراتع نیمه استپی آغچه-اصفهان). بوم شناسی کاربردی، 3: 24-13.
4. حشمتی، غ. 1382. بررسی آثار عوامل محیطی بر استقرار و گسترش گیاهان مرتعی با استفاده از آنالیز چند متغیره، مجله منابع طبیعی ایران، 56: 320-309.
5. حشمتی، غ.ع.، ناصری، ک.ا.، قنبریان، غ. 1387. تحلیل عملکرد چشم‌انداز (مترجم). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. چاپ اول.
6. حشمتی، غ. ع.، کریمیان، و. 1395. مقایسه کارکرد¬های اکولوژیکی چشم¬اندازهای شمالی و جنوبی مراتع دره¬کناری خشاب، شهرستان گچساران. مرتع و آبخیزداری، 69: 585-575.
7. خلاصی اهوازی، ل.، حشمتی، غ. ع. 1391. بررسی لکه¬های مختلف با استفاده از روش LFA در مبارزه با فرسایش بادی (مطالعه موردی: مراتع حنیطیه شهرستان اهواز). فصلنامه پژوهش¬های فرسایش محیطی، 7: 56-44.
8. قدسی، م 1388. بررسی ابعاد لکه¬های اکولوژیک از نظر زمانی و در دو سطح مدیریتی(مطالعه موردی: مراتع نیمه¬استپی پارک ملی گلستان و مناطق همجوار)، پایانامه کارشناسی ارشد مرتعداری. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع¬طبیعی گرگان.
9. قلیچ نیا، ح.، حشمتی، غ. ع.، چایی چی، م.1387 . مقایسه ارزیابی وضعیت مرتع با روش خصوصیات سطح خاك و روش چهارعامله در مراتع بوته زار پارك ملی گلستان. پژوهش و سازندگی، 21: 50-41.
10. قلیچ نیا، ح.، حشمتی، غ. ع.، چایی چی، م.1387 . مقایسه ارزیابی وضعیت مرتع با روش خصوصیات سطح خاك و روش چهارعامله در مراتع بوته زار پارك ملی گلستان. پژوهش و سازندگی، 21: 50-41.
11. کریمیان، و.، کاوه، ن.، صابری، م. 1396. ارزیابی و مقایسه ویژگی¬های ساختاری اکوسیستم¬های مرتعی ¬در موقعیت مختلف چشم¬انداز (مطالعه موردی: مراتع خشاب لیشتر، گچساران. نشریه جنگل و مرتع،103: 47-38.
12. لطفی¬اناری، پ.، حشمتی، غ. ع. 1390. بررسي صحت ارزيابي شاخصهاي سطح خاك با روش LFA (مطالعة موردي: مرتع ييلاقي مزرعه امين استان يزد). مجله مرتع، 5: 3. 312-302.
13. یاری، ر.، طویلی، ع.، زارع، س. 1390. بررسي شاخص¬هاي سطح خاك و ويژگيهاي عملكردي مرتع با استفاده از روش تحليل عملكرد چشم انداز (LFA) (مطالعه موردي: مراتع سرچاه عماري بيرجند). فصلنامة علمي¬پژوهشي تحقيقات مرتع و بيابان، 18: 636-624.


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 6، شماره 12 - ( بهار و تابستان 1397 ) برگشت به فهرست نسخه ها