:: دوره 5، شماره 10 - ( بهار و تابستان 1396 ) ::
جلد 5 شماره 10 صفحات 117-101 برگشت به فهرست نسخه ها
الگوی پراکنش بلوط (Quercus brantii) و ارتباط آن با برخی عوامل خاکی (مطالعه موردی: منطقه خانمیرزا استان چهارمحال و بختیاری)
نغمه پیروزی1 ، اصغر کهندل* ، محمد جعفری3 ، علی طویلی3 ، قاسم مرتضایی فریزهندی4
1- گروه مرتع، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
پژوهشکده مطالعات توسعه جهاد دانشگاهی، دانشگاه تهران، پژوهشکده مطالعات توسعه جهاد دانشگاهی، دانشگاه تهران ، Asgharkohandel@yahoo.com
3- دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
4- پژوهشکده مطالعات توسعه جهاد دانشگاهی
چکیده:   (4954 مشاهده)

الگوی پراکنش گیاهان یکی از ویژگیهای مهم جوامع گیاهی است که بررسی و تعیین آن در توصیف و تشریح بوم شناسی یک گونه گیاهی و روشهای نمونهبرداری دارای اهمیت است. از طرفی دیگر عوامل محیطی یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده پراکنش و میزان حضور گونه‏های گیاهی در محیط هستند. بنابراین این تحقیق با هدف تعیین الگوی پراکنش گونه Quercus brantii و بررسی ارتباط آن با عوامل محیطی در منطقه خانمیرزای چهارمحال و بختیاری در سال 1392 انجام گردید. نمونه‏برداری در چهار منطقه معرف انجام شد. در هر منطقه معرف 10 پلات 20*20 متر مربعی در طول دو ترانسکت عمود بر هم تعیین گردید. همچنین به‎منظور تعیین ویژگی‎های خاک از هر قطعهنمونه یک نمونه خاک ترکیبی از چهار نقطه برداشت گردید. بهمنظور تعیین الگوی پراکنش گونه Quercus brantii از شاخص‏های فاصله‏ای (جانسون-زیمر، ابرهارت، هاپکینز، مربع T، هینز و هولگیت) و کوادراتی (نسبت واریانس به میانگین، گرین، کپه­ای لیود، موریسیتا و موریسیتای استاندارد) استفاده شد. برای تعیین ارتباط بین عوامل محیطی و درصد پوشش بلوط از رگرسیون خطی و برای تعیین مهمترین عامل محیطی موثر بر درصد پوشش بلوط از رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتایج نشان داد که پراکنش گونه Quercus brantii در منطقه مورد مطالعه تابع الگوی کپهای است. نتایج بررسی ارتباط بین درصد پوشش بلوط با خصوصیات خاک نشان داد که بین درصد پوشش بلوط با متغیرهای از قبیل درصد رس، اسیدیته، ماده آلی، نیتروژن کل و پتاسیم ارتباط مثبت و با درصد سنگ و سنگریزه ارتباط منفی وجود دارد. همچنین بیشترین ارتباط بین حضور گونه بلوط و عوامل خاکی مربوط به ماده آلی (44 = R2) بود. نتایج این تحقیق مشخص کرد که عوامل محیطی (بخصوص خاک) نقش مهمی در درختان بلوط دارند و برای مدیریت بهتر و اصولی توجه به ارتباطات بین گیاهان و عوامل محیطی ضروری است.

واژه‌های کلیدی: شاخص‎های کوادراتی، شاخص‌‎های فاصله‌‎ای، پراکنش، بلوط ایرانی، عوامل خاکی، مدیریت، زاگرس مرکزی.
متن کامل [PDF 661 kb]   (1415 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1395/11/11 | پذیرش: 1396/3/17 | انتشار: 1396/9/9
فهرست منابع
1. ابراهیمی، س. س.، پوربابائی، ح. 1392. تاثیر حفاظت بر الگوی پراکنش مکانی درختان غالب در جوامع راش (مطالعه موردی: ماسال، گیلان). مجله اکولوژی کاربردی. 2(4): 23-13.
2. اسعدی، ع. م.، قربان‌زاده‎نقاب، م. 1389. تعیین مناسب‎ترین روش فاصله‌ای اندازه‌گیری تراکم و الگوی پراکنش در منه‌زارها در استان خراسان شمالی. دومین همایش ملی دانشجویان مرتع و آبخیزداری.
3. باغستانی‎میبدی، ن.، زارع، م. ت.، عبدالهی، ج. 1385. تاثیر قرق بر تغییرات پوشش گیاهی مراتع استپی یزد در دو دهه گذشته (83-1365). تحقیقات مرتع و بیابان ایران. 13(4): 346-377.
4. بصیری، ر.، سهرابی، هـ.، مزین، م. 1385. تحلیل آماری الگوی پراکنش مکانی گونه های درختی در منطقه قامیشله مریوان. مجله منابع طبیعی ایران. 59(3):579-588.
5. پوربابایی، ح. 1382. کاربرد آمار در بوم شناسی(ترجمه). انتشارات دانشگاه گیلان. 428 صفحه.
6. سهرابی، ه. 1393. الگوی پراکنش مکانی گونه های چوبی ذخیرگاه جنگلی چهارطاق، اردل. فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. 22(1):38-27.(1393).
7. جهانتاب، ا.، قاسمی‎آریان، ی.، سپهری، ع.، حنفی، ب.، یزدان‎پناه، ع. ا. 1391. تعیین الگوی پراکنش گونه‎های گیاهی غالب مراتع کوهستانی زاگرس مرکزی. فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان. 19(3): 489-482.
8. حیدری، م.، کریمی‏کیا، ح.، جغفرزاده، ع.ا، نادری، م. 1395. بررسی الگوی پراکنش مکانی گونه‌های گیاهی شاخص در گروه‌های اکولوژیک (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده مانشت ایلام). مجله بوم‌شناسی کاربردی. 5(17): 76-65.
9. حیدری، ر. ح.، زبیری، م.، نمیرانیان، م.، سبحانی، هـ. 1387. بررسی روش نمونه‎برداری فاصله‎ای چهارگوش در جنگل‎های زاگرس (بررسی موردی، سرخه دیزه کرمانشاه). مجله منابع طبیعی ایران. 61(1):85-97.
10. حیدری، م.، پوربابائی، ح.، صالحی، ع.، اسماعیل‎زاده، ا. 1392. کاربرد روش خوشه‎بندی دو مرحله‎ای برای بررسی اثر مدیریت حفاظتی جنگل‎های بلوط ایلام بر خصوصیات خاک. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. 21(2):343-329.
11. زارع چاهوکی، م. ع.، طویلی، ع. 1387. ارزیابی کارآیی شاخص‌های فاصله‌ای و کوادراتی در تعیین الگوی پراکنش چند گونه مرتعی مناطق خشک، مجله علمی پژوهشی مرتع. 2(2): 112-101.
12. محبی، ز.، زارع‎چاهوکی، م. ع.، طویلی، ع.، جعفری، م.، فهیمی‎پور، ا. 1391. مقایسه کارایی شاخص های فاصله‎ای و شمارشی در تعیین الگوی پراکنش دو گونه مرتعی Artemisia sieberi و Artemisia ammodendron در رویشگاههای استان مرکزی. فصلنامه پژوهش و سازندگی. 94: 35-27.
13. مروی‎مهاجر، م. ر. 1391. جنگل‌شناسی و پرورش جنگل. چاپ اول. انتشارات دانشگاه تهران، 418 صفحه.
14. مقدم، م. ر. 1380. اکولوژی توصیفی و آماری پوشش گیاهی، انتشارات دانشگاه تهران، 285 صفحه.
15. مقدم، م. ر. 1384 اکولوژی گیاهان خاکروی، انتشارات دانشگاه تهران.
16. موسایی‎سنجره‌ای، م.، بصیری، م. 1386. مقایسه کارآیی شاخص‌های تعیین الگوی پراکنش در درمنه‌زارهای استان یزد. علوم و فنون کشاورزی. 11(40): 494-483.
17. نویسی، ب.، کریمخانی، پ. 1385. ویژگی های مهندسی خاک: آزمایش، اندازه گیری و ارزیابی. انتشارات مهندسین مشاور مهندسی خاک ایران، 346 صفحه.
18. Bastida F., Moreno J.L., Hernández T., García C. 2007. The long-term effects of the management of a forest soil on its carbon content, microbial biomass and activity under a semi-arid climate. Applied Soil Ecology, 37: 53-62.
19. Calviño-Cancela M. 2002. Spatial patterns of seed dispersal and seedling recruitment in Corema album (Empetraceae): the importance of unspecialized dispersers for regeneration. Journal of Ecology, 90(5): 775-784.
20. Dahlgren R.A., Horwath W.R., Tate K.W., Camping T.J. 2003. Blue oak enhances soil quality in California oak woodlands. California Agriculture, 57 (2): 42-47.
21. Dahlgren R., Singer M.J. 1991. Nutrient cycling in managed and unmanaged oak woodland grass ecosystems. Symposium on Oak Woodlands and Hardwood Rangeland Management. Gen. Tech. Rpt. PSW-126. USDA Forest Service Pacific Southwest Research Station, Albany, CA.
22. Dale M.R.T. 2003. Spatial pattern Analysis in plant ecology (2th Edition). Cambridge University Press. 326 p. Diggle P J. 2003. Statistical Analysis of Spatial Point Patterns. Arnold Pub., UK, 159 p.
23. Jayaraman K.A. 1999. Statistical Manual for Forestry Research. FOPSPA-FAO Publication.
24. Johnson R.B., Zimmer W.J. 1985. A more powerful test for dispersion using distance measurement. Journal of Ecology, 66:1084-1085.
25. Kershaw A. 1964. Quantitative and dynamic plant ecology. Edward Arnold. London 183 p.
26. Kooch Y., Hosseini S.M., Mohammadi J., Hojjati S.M. 2012. Effects of uprooting tree on herbaceous species diversity, woody species regeneration status and soil physical characteristics in a temperate mixed forest of Iran. Journal of Forestry Research, 23(1): 81-86.
27. Krebs J. C. 1999. Ecological methodology (2nd ed), Addison Wesley Longman Inc., 620 p.
28. Ludwig A.J., Reynolds F.J. 1988. Statistical Ecology a primer on methods and computing. by john wiley and sons, Inc.
29. Matthew P.W, Mary A.A., Gary M.L., Rebecca L.M, Kathleen C.W. 2010. Effects of tree species and N additions on forest floor microbial communities and extracellular enzyme activities. Soil Biology and Biochemistry, 42:12, 2161-2173.
30. Measture F.T., Escudero A., Martinez I., Guerro C., Rubio A. 2005. Does spatial pattern matter to ecosystem functioning? Insight from biological soil crusts. Functional Ecology, 19: 566-573.
31. Merril T.F., Mattson D.J., Wright R.G., Quighley H.B. 1999. Defining landscapes suitable for restoration of grizzly bears Ursus actos in Indio. Biological Conservation, 87: 231-248.
32. Miller T.F., Mladenoff D.J., Clayton M.K. 2002. Old-growth northern hardwood forests: Spatial autocorrelation and patterns of understory vegetation. Ecological Monographs, 72(4): 487-503.
33. Odum E.P.1986. Ecologia Guanabara Koogan, Rio de Janeiro, RJ., Brazil.
34. Onyekwelu J.C., Mosandl, R., Stimm B. 2006. Productivity, site evaluation and state of nutrition of Gmelina arborea plantations in Oluwa and Omo forest reserves. Nigeria Forest Ecology and Management, 229: 214-227.
35. Pielou E.C. 1977. Mathematical ecology. 2nd. Wiely, NY.
36. Wong D.W.S., Lee J. 2005. Statistical Analysis of Geographic Information with ArcView GIS and ArcGIS. John Wiley and Sons. 463 p.
37. Wang J.G., Zhang F.S., Zhang X.L. Cao Y.P. 2000. Release of potassium from K-bearing minerals: Effect of plant roots under P deficiency. Nature Cycling in Agroecosystems, 56: 45-52.


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 5، شماره 10 - ( بهار و تابستان 1396 ) برگشت به فهرست نسخه ها